oktober 2020

Je bent vijf jaar en je bent blind. Je kunt niet tekenen, niet lezen, niet spelen met andere kinderen. Je moeder pakt je handen en duwt ze in een homp deeg. Met haar vingers op jouw vingers laat ze je voelen hoe je het deeg in verschillende vormen kneedt: een vierkant, een bal met daarop een kleinere bal. Als je klaar bent, bakt ze het deeg voor je tot brood en voel jij hoe het deeg hard is geworden: hoe er onder jouw vingers een poppetje van brood is ontstaan in de vorm van een mens. 

Zo ongeveer moet bij de Franse beeldhouwer Paul Landowski in zijn jeugd de interesse voor beeldhouwen zijn ontstaan. Hij leed rond zijn vijfde jaar aan een tijdelijke vorm van blindheid en leerde van zijn moeder sculpturen van brood maken. Hij zou ook zijn eerste realistische beelden (van onder meer de martelaarster Sint-Blandina) van brood hebben gebakken in de ovens van een restaurant waar hij een bijbaantje had. 

Misschien heb je nog nooit van Landowski gehoord. Maar je kent zijn bekendste werk ongetwijfeld. Hij maakte de vingers en waarschijnlijk ook het gezicht van het beroemde beeld Christus de Verlosser dat neerkijkt op de Braziliaanse stad Rio. 

Zelf kwam ik Paul Landowski op het spoor toen ik het eerste deel las van de razend populaire boekenreeks De Zeven Zussen van Lucinda Riley. Hij speelt daar slechts een bijrol. 

Ik werd nieuwsgierig naar hem. In zijn levensverhaal stuitte ik op de anekdote over het brood bakken. Dat deed me terugdenken aan mijn eigen jeugd. Kan de magie van iets waar je in je jeugd plezier aan beleefde je richting geven in je werk of je persoonlijke leven op latere leeftijd?  

Zelf geloof ik daar sterk in. Toen ik in 2016 overspannen raakte van mijn werk als journalist, dacht ik terug aan hoe ik als kind op een kamer zat achter een multomap met daarop de letters A-B-C. Ik fantaseerde dat ik een naslagwerk schreef, het ABC-boek. Er stonden belangrijke weetjes in, die iedereen op de wereld zou willen lezen. 

In datzelfde jaar begon ik met Schrijfvis, een online naslagwerk met schrijftips voor iedereen die zelf wil schrijven. 

Natuurlijk is dit geen magische gedachtenoefening: denk terug aan je jeugd en je weet wat je moet gaan doen. Het is hooguit iets waarmee je jezelf kort kunt inspireren.  Daarna begint het harde werk.  

Toen Paul Landowski op de kunstacademie zat, volgde hij in zijn vrije tijd anatomische lessen. Met toestemming van een docent aan de universiteit tekende hij de lichamen die medische studenten voor zijn ogen ontleedden. 

En niet alles waarmee hij oefende, leidde in een rechte lijn naar zijn carrière als beeldhouwer. Landowski experimenteerde met creatief schrijven, hij probeerde hij verhalen op papier te zetten in versvorm. Elke zin moest rijmen. Maar dichter werd hij nooit. In zijn vrije tijd bokste hij fanatiek, maar hij blonk niet uit in die sport. 

Landowski stierf op 31 maart 1981 in zijn woonplaats Boulogne Billancourt op 84-jarige leeftijd. Eén van zijn bekendste beelden heet: de gevallen bokser.