maart 2022

De postbode belde vorige week aan. Met een steekkarretje zette hij een kartonnen doos voor de deur, die bijna even groot was als ik. Ik kon me nauwelijks voorstellen dat mijn bestelling erin zat.. Maar toen ik het karton open sneed, zag ik dat er inderdaad er een matras van 200 bij 160 centimeter in zat, volledig vacuüm gezogen. 

Ik liet het matras eerst een paar uur in mijn huiskamer staan. Volgens de fabrikant moest ‘ie namelijk een half dagje ‘ademen’ om weer in zijn natuurlijke vorm te komen. Met moeite sleepte ik ‘m daarna door de smalle gang naar mijn slaapkamer. Ik vroeg me af: wie heeft het matras eigenlijk bedacht en hoe sliepen mensen vroeger?

Hoe sliepen mensen vroeger? Het oudste matras

Wat blijkt? De eerste mensen die met primitieve matrassen in de weer waren, moesten een stuk harder werken dan ik om lekker te kunnen slapen. Ze ‘plukten’ hun pocketvering als het ware bij elkaar. Dat ontdekten wetenschappers bij een onderzoek in de Zuid-Afrikaanse Sibudu-grot, die 77.000 jaar geleden werd bewoond door mensen.

In de grot vonden ze een bedje van half vergane bladeren en plantstengels – ongeveer 2 bij 1 meter breed. Het bestond uit meerdere lagen van plantaardig materiaal.

Vermoedelijk hebben de eerste bewoners van Sibudu dit plantenmatras zelf gemaakt om op te slapen. De planten komen namelijk van nature niet in of rondom de grot voor. Kortom: mensen hebben ze buiten verzameld en de grot in gesleept, waarschijnlijk om wat zachter te kunnen slapen.

Matrassen: van palmbladeren naar traagschuim

Het primitieve matras had zelfs een slim snufje. In de plantresten vonden de wetenschappers een bijzondere plantsoort met de naam Cryptocarya woodii. Die soort staat erom bekend muggen te doden met speciale bladeren die vocht afscheiden. Zouden de bewoners van Sibudu-grot deze plant bewust in hun matrassen hebben verwerkt, zodat ze niet uit hun slaap werden gehouden door insecten? 

Natuurlijk was het plantenbed nog niet vergelijkbaar met de bedden waar wij op slapen. De eerste matrassen die wij zouden herkennen, werden gemaakt door de oude Egyptenaren. Zij gingen ‘s avonds languit liggen op zakken die waren gevuld met bladeren en takken van palmbomen. De Romeinen vulden hun matrassen met paardenharen, riet, wol of hooi. In de Middeleeuwen en de Renaissence sliepen mensen vooral op stro en veren. 

Zoemende muggen

Pas in de 19e eeuw werden matrassen met springveren uitgevonden. En mijn nieuwe matras bevat traagschuim, koudschuim en tencel, een biologisch afbreekbare stof die is gemaakt van eucalyptusbomen.

Ik slaap voor mijn gevoel iets vaster op mijn nieuwe matras, omdat het meer ondersteuning biedt. Aan de andere kant word ik in de zomer nog steeds soms gewekt door zoemende muggen. Ik betaalde bijna 1000 euro voor mijn matras, maar er zit geen materiaal om muskieten af te schrikken. Misschien kunnen we nog iets leren van de eerste matrassenmakers in die Zuid-Afrikaanse grot…