april 2022

In dit artikel krijg je een overzicht van de vier slaapfasen die je ‘s nachts doormaakt. Meestal krijg je hier zelf weinig van mee. Maar een paar weken geleden schrok ik wakker uit een droom en gebeurde er iets vreemds. 

Het was midden in de nacht. Ik wilde overeind komen, maar mijn armen en benen reageerden niet. Ik kreeg mijn spieren met geen mogelijkheid in beweging. 

Ik raakte niet in paniek. Toevallig had een slaapwetenschapper me ooit verteld dat een slaapverlamming iets onschuldigs is. Je kunt er heel kort last van hebben als je toevallig ontwaakt tijdens een bepaalde slaapfase. Een paar seconden later kon ik me gewoon weer bewegen, draaide ik me om en sliep ik verder.

Maar de gebeurtenis wakkerde wel mijn interesse aan voor de verschillende slaapfasen. Hieronder zet ik ze voor je op een rij.

Dit zijn de vier slaapfasen

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat ons lichaam tijdens de slaap vier verschillende slaapfasen doorloopt, steeds opnieuw. De totale slaapcyclus duurt 90 tot 120 minuten en herhaalt zich vier tot vijf keer per nacht. 

Hieronder lees je hoe je de verschillende slaapfasen bij jezelf of je partner herkent. De laatste fase verklaart het vreemde verschijnsel dat ik laatst meemaakte. Ook krijg je antwoord op de vraag: wat is de belangrijkste slaapfase?

1 – De sluimerfase 

Deze inslaapfase duurt maar een minuut of drie. Je gedachten worden minder samenhangend en de geluiden om je heen lijken verder weg. Je ademhaling wordt regelmatiger. Je spieren ontspannen heel langzaam, soms maken je ledematen daarbij schokkende bewegingen. 

Je kunt gemakkelijk weer ontwaken door aanrakingen, licht of lawaai. Maar als je niet wordt gestoord, beland je snel in de volgende van de vier slaapfasen. 

2 – Lichte slaap

Nu raak je echt buiten bewustzijn. Je krijgt niets meer mee van wat er om je heen gebeurt. Je spieren ontspannen en je lichaamstemperatuur daalt. Je ademhaling vertraagt. 

In deze periode van lichte slaap daalt je hersenactiviteit, maar soms zijn er nog korte oplevingen. Wetenschappers noemen die kleine uitbarstingen van hersenactiviteit slaapspoeltjes. Waarschijnlijk verwerk je op deze momenten de herinneringen van de vorige dag.

Periodes van lichte slaap duren steeds langer. In de eerste cyclus blijf je ongeveer 20 tot 25 minuten in deze slaapfase. Maar later in de nacht duren deze periodes langer, tot bijna een uur. In totaal breng je ongeveer de helft van de nacht in lichte slaap door.   

3 – Diepe slaap 

Van alle slaapfasen is dit de meest rustgevende én de belangrijkste. Je spieren zijn nu helemaal slap. Je ademhaling en je hartslag vertragen tot het laagste niveau gedurende de slaap. Ook je hersenactiviteit is zeer laag. Als je in diepe slaap bent beland, kan je lichaam bijtanken, waardoor je je ‘s ochtends uitgerust voelt.

Je wordt niet zomaar wakker uit deze slaapfase. Zelfs harde geluiden wekken je niet meteen uit de diepe slaap. Als je wel wakker schrikt, voelt je hoofd wazig en moet je even bij je positieven komen. Dit wordt ‘slaapinertie‘ genoemd.

Een periode van diepe slaap beslaat aan het begin van de nacht ongeveer 20 tot 30 minuten. Maar later in latere slaapcyclussen duurt deze slaapfase korter. Je gaat gedurende de nacht steeds sneller van de diepe slaap naar de REM-slaap. Tegen de ochtend  

4 – REM-slaap   

Tijden de REM-slaap neemt je hersenactiviteit weer toe. Sterker nog: je brein is bijna net zo actief als overdag. Dit is de slaapfase waarin je intense dromen beleeft. Waarschijnlijk verwerk je ook hiermee herinneringen.

Om te voorkomen dat je gaat bewegen door die dromen, treedt er een beschermingsmechanisme in werking. De meeste van je spieren zijn tijdelijk verlamd. Je kunt je met geen mogelijkheid verroeren. 

Alleen je ademhaling en hartslag gaan natuurlijk door. Ook je oogspieren blijven actief. Je ogen bewegen tijdens het dromen snel heen en weer achter je oogleden. Vandaar de naam van deze slaapfase. REM staat voor Rapid Eye Movement. 

De eerste periode van REM-slaap maak je door na ongeveer anderhalf uur en duurt maar een paar minuten. Maar in latere slaapcyclussen duren deze periodes steeds langer, tot wel een uur. 

Omdraaien en doorslapen

En je raadt het al: als je tijdens je REM-slaap je wakker schrikt, kan het zijn dat de verlamming van je spieren niet meteen is uitgewerkt. Niet schrikken, het gaat binnen een paar seconde over. En als je daarna je ogen dicht doet, ga je weer naar de eerste van de vier slaapfasen. 

Lees ook:
– Dit is het oudste matras ter wereld
– Waarom mannen ’s ochtends vaak met een erectie wakker worden