Weetjes van een wetenschapsjournalist
Auteur

Dennis Rijnvis

Schrijver en wetenschapsjournalist
D

Zo krijg je padel snel in je vingers – 9 tips voor beginners (én tennissers)

Z
padelracket

Als tennisser heb je padel toch zo onder de knie? Met die instelling begon ik een paar maanden geleden te spelen. Ik kwam van een koude kermis thuis.

Als een kip zonder kop rende ik over de padelbaan, wild maaiend naar ballen die tegen het glas stuiterden. Vaak had ik geen idee wat de slimste positie in het veld was, en zelfs de spelregels had ik nog niet goed in mijn hoofd.

9 padel-tips voor beginners

Maar na wat trainingen en tientallen wedstrijdjes begin ik het spelletje door te krijgen. Inmiddels is mijn niveau in Playtomic (een app waarmee je wedstrijdjes en tegenstanders kunt vinden) van 0.8 naar 3 gegroeid. 

Dit zijn mijn tips voor beginners in padel (en voor tennissers die dénken dat ze geen beginner zijn). Ze kunnen het verschil maken tussen winst en verlies in je eerste potjes.     

1. Hard slaan is dom 

Bij veel balsporten dwing je ontzag af met harde ballen. Bij padel niet. De bal komt dan via de glaswand weer hard terug in het veld. En daarmee geeft je tegenstander alle tijd en ruimte voor een comeback. 

De kans is ook groot dat je een bal in één keer tegen het glas ramt, en dan verlies je het punt.    

2. Lobs werken (bijna) altijd

Het is niet spectaculair, een pisballetje over je tegenstander heen. Maar lobs werken bijna altijd bij padel. Zelfs bij wedstrijden van professionals is dit één van de meest effectieve slagen. Weet je niet wat je moet doen? Speel een lob. 

3. Laat de bal eens gaan 

Als de bal tijdens een rally achter de servicelijn stuitert, is het meestal beter om ‘m eerst tegen de glaswand te laten ketsen. Je koopt dan tijd om te kijken waar je tegenstanders staan. Zo kun je rustig bepalen waar je de bal gaat spelen, voordat je de bal – uit de lucht – terugslaat. 

4. Harde smash? Loop naar voren

Dit krijg je niet zomaar uit je systeem. Als iemand een bal naar je smasht, loop je instinctief naar achter. Maar bij de padel moet je juist naar voren sprinten. De bal kaatst na de stuit namelijk tegen de achterwand. Vaak kun je ‘m nog uit de lucht naar de helft van je tegenstanders tikken. 

5. Sla geen topspin maar slice

Topspin is het favoriete effect van veel tennissers. Je haalt je racket dan over de bal heen, waardoor de bal een voorwaarts effect krijgt en extra hoog opstuit. Maar bij padel is dit geen slimme slag.

De bal komt zo namelijk weer omhoog nadat ‘ie de muur raakt. Je tegenstanders krijgen daardoor meer tijd.  Sla liever slice. Je haalt je racket dan juist onder de bal door. De bal krijgt dan een tegendraads effect en stuit minder hoog op, waardoor ie bijna dood tegen de muur valt.   

In onderstaand filmpje krijg je tips over slaan met slice op de padelbaan.

6. Blijf niet halverwege het veld hangen. 

De beste positie om te verdedigen is vlak achter de servicelijn, in het midden van jouw helft. Je kunt een korte bal dan gemakkelijk hebben. Diepe ballen kun je tegen de muur laten stuiteren en daarna uit de lucht nemen.   

Als je verder naar voren stapt, sta je in niemandsland. De tegenstanders kunnen de bal dan gemakkelijk op je voeten spelen. 

7. Ga naar het net als het kan

Sla je een service of een diepe bal? Ren dan samen met je partner meteen naar het net. Je legt dan meer druk op je tegenstanders. En de kans is groot dat je met een volley een punt kan scoren. 

Bij tennis is netspel riskant, bij padel is het juist risicovol om achterin te blijven hangen. Je geeft je tegenstanders dan meer tijd en ruimte om een punt te scoren. 

8. Neem één tegenstander onder vuur 

De beste manier om een punt te maken, is om in een rally één specifieke tegenstander te bestoken. Bijvoorbeeld door eerst door eerst een korte volley te spelen in zijn of haar richting, en daarna een diepe.

Als je steeds naar een andere speler speelt, geef je de tegenstanders te veel tijd om zich te herstellen.   

9. Probeer niet snel te scoren 

Als je aan het net staat, is de verleiding groot om een bal snel af te maken. Maar het is risicovol om een bal precies in de hoek te leggen, of uit de baan te smashen. 

Je maakt meer punten als de je de bal beheerst richting de achterwand volleert, net zo lang totdat je tegenstanders een fout maken. 

Lees ook: dit is het beste betaalbare padelracket

Wat is stilte? Spoiler: het lijkt meer op geluid dan je denkt

W
stilte

Wat is stilte? Je zou zeggen: de afwezigheid van geluid.  Maar uit een nieuwe wetenschappelijke studie blijkt dat ons brein stilte op dezelfde manier interpreteert als geluiden. 

Kortom: stilte kun je hóren.

In dit artikel lees je wat stilte precies is volgens wetenschappers, maar ook waar je de stilste plek op aarde kunt vinden (je kunt er je eigen bloed horen stromen). 

Auditieve illusies en stilte

De nieuwe, intrigerende studie naar stilte is uitgevoerd aan John Hopkins Universiteit. De wetenschappers lieten proefpersonen luisteren naar zogenoemde auditieve illusies.  Dat zijn geluidsfragmenten waarbij je iets dénkt te horen dat er eigenlijk niet is. 

Je kunt het vergelijken met een optische illusie, maar in plaats van dat je naar een illustratie kijkt, luister je naar een geluidsfragment. 

Wat bleek? Als de wetenschappers geluiden in auditieve illusies vervingen door fragmenten met stilte, werkten de illusies nog steeds. Dat suggereert dat onze hersenen  stilte op dezelfde manier ervaren als geluiden. 

Luister naar een stilte-illusie

Je brein ‘ziet’ dus als iets wat hoorbaar is, net als het gerinkel van een glazen of het geronk van een motor. Dat kun je hieronder zelf ervaren.

Speel het filmpje af en luister naar een auditieve illusie uit de stilte-studie. Je hoort geroezemoes in een restaurant. Dat geluid wordt eerst onderbroken door twee korte fragmenten met stilte. Daarna volgt een aaneengesloten stilte-fragment. 

De meerderheid van alle proefpersonen die naar deze illusie luisterden, hadden het idee dat het tweede stilte-fragment langer duurde dan het eerste fragment. Maar dat klopt niet. De tweede stilte duurt net zo lang als de twee eerdere fragmenten samen. 

Niet zo’n klein beetje

Normaal gesproken wordt deze auditieve illusie opgebouwd uit verschillende geluiden.

Het feit dat de illusie ook werkt met stilte-fragmenten bewijst volgens de onderzoekers dat ons brein stiltes op dezelfde manier verwerkt als geluiden. 

“Het is niet zo van: ‘oh, dit werkt ook een klein beetje met stiltes, maar wat minder goed’. Nee, het effect is exact hetzelfde”, zegt hoofdonderzoeker Chaz Firestone in The New York Times

Dat intense stilte net zo heftig kan zijn als bijvoorbeeld een hard geluid blijkt trouwens ook uit een ander New York Timesverhaal over ‘de stilste ruimte ter wereld’

De stilste ruimte ter wereld

Deze voormalige opname-studio met de naam Orfield Labs Quiet Chamber staat in Minneapolis. De ruimte is zo goed geïsoleerd dat 99,9 procent van al het geluid van buitenaf wordt geblokkeerd. 

Het is er zo stil dat je je hart kunt horen kloppen. 

De Daily Mail beweert in dit artikel zelfs dat je je eigen bloed kunt horen stromen in de kamer. De stilte  is volgens de krant zo intens zijn dat veel bezoekers ervan gaan hallucineren. Niemand zou het er langer dan 45 minuten uithouden. 

Maar dat is onzin, want verslaggever Caity Weaver van de New York Times bracht drie uur door in de Orfield Labs Quiet Chamber. Ze was blij toen ze eruit mocht, want ze had last van hallucinaties in de kamer.  

Blijkbaar doet stilte toch meer met ons brein dan je zou denken.  

Lees ook:
Wanneer zijn je hersenen volgroeid?
Episodisch geheugen: hierdoor kun je tijdreizen in je hoofd

Dit is het beste (betaalbare) padelracket

D
padelracket

Het beste padelracket hoeft geen 80, 100 of zelfs 200 euro te kosten. Als je ongeveer de helft uitgeeft, zit je ook goed.

Want wat is nou eigenlijk een goed padelracket? En hoe duur moet dat minimaal zijn? Ik stelde deze vragen eerst aan een medewerker van een sportwinkel in Delft. Hij fronste zijn wenkbrauwen en pakte drie rackets van een plank. Ze kostten 80, 100 en 200 euro.  

Het beste padelracket

De verkoper wees naar de allerduurste en tikte op het frame van carbon. “Dit is de beste, bij die andere rackets gaat dit soms na een paar maanden al kapot. En hij speelt heerlijk licht, heb ik me laten vertellen.”

Dat laatste zinnetje maakte me wantrouwig. Hoe wist hij wat een goed padelracket was als hij zelf niet speelde? (lees ook: wat is padel precies, en hoe werkt het?)

Ik fietste terug naar huis en vond daar onderstaand filmpje van een goede speler die een racket van slechts 50 euro aanprees: de Kuikma 510. Nog dezelfde dag heb ik dit padelracket gekocht bij de Decathlon. 

Onder dit filmpje lees je mijn ervaringen met het racket. Ook lees je hieronder hoe je het beste padelracket voor jezelf kiest.

 

Hoe vind je het beste padelracket voor jou?

Maar waar moet je nou op letten bij het kopen van een padelracket? Spoiler: de vorm van het racket is belangrijker dan het materiaal. 

Grofweg zijn er twee vormen van padelrackets: druppelvormig (teardrop) en diamantvormig (diamond). Die racketvorm heeft invloed op de manier waarop je bal raakt. 

Waarom een Druppelvormig blad kiezen?

Druppelvormige rackets zijn vooral geschikt voor beginners. Dit type racket heeft een bredere bovenkant en een smallere onderkant, waardoor het racket een hogere sweetspot heeft, oftewel een breder vlak waarmee je de bal kunt raken.  

Dit maakt het racket ideaal voor spelers die veel controle willen over hun slagen. 

Waarom een diamantvormig blad kiezen?

Diamantvormige rackets zijn meer geschikt voor gevordere spelers. Deze rackets hebben een smallere bovenkant en een bredere onderkant, wat resulteert in een lagere sweetspot. Oftewel: je hebt een minder groot vlak waarmee je de bal kunt raken.  

Diamantvormige rackets bieden meer kracht bij slagen en zijn geschikt voor spelers die van nature al controle over de bal hebben. Vooral als je aanvallend speelt met harde slagen, is dit type racket een goede keuze. 

En het materiaal dan?

Maakt het dan niets uit van welk materiaal je racket is gemaakt? Natuurlijk wel. Koolstofvezel oftewel carbon staat bekend als het beste bouwmateriaal van een padelracket. Rackets van koolstofvezel zijn lichtgewicht, stijf en duurzaam. Ze bieden je een verfijnde controle en responsiviteit, waardoor je je slagen eenvoudiger kunt sturen 

Maar rackets van glasvezel zijn wat betaalbaar. Ze zijn minder licht, maar dat wil niet zeggen dat je er ook minder goed mee speelt. Ze bieden een mix van kracht en controle. Daarnaast hebben ze een iets zachtere textuur, waardoor ze meer vergevingsgezind zijn bij die momenten waarop je een tikje uit balans bent. 

Het beste en meest betaalbare racket

Ook de Kuikma 510 is gemaakt van glasvezel. Het racket bevalt mij prima. Ik speelde er een week mee op vakantie in Sevilla. De Kuikma 510 lag licht in mijn hand en bood veel controle. 

Het blad is niet superdik, dus je voelt goed hoe de de bal het racket raakt – zonder dat het racket te veel gaat trillen. Dat geeft een fijn gevoel van controle. Het enige minpunt vind ik het handvat, dat voelt soms wat zweterig aan. Maar dat kun je eenvoudig voorkomen door de grip te vervangen. 

Kortom: in mijn ogen is de Kuikma 510 het beste padelracket voor een betaalbare prijs. Ga dus niet naar een verkoper die nooit padel speelt, maar bestel dit racket gewoon online

Hoe werkt Padel? Een spelregel-stoomcursus in vijf minuten

H

Padel is een kruising tussen tennis en squash. Als je dit artikel leest, ben je binnen vijf minuten op de hoogte van spelregels én de puntentelling. Je kunt ook meteen naar de uitleg van je keuze over:

Aan het einde van het artikel lees je ook hoe de sport precies is ontstaan: door ruimtegebrek in de tuin van een Mexicaanse zakenman. 

Wat is padel? Hoe werkt het spel precies?

Ik ga deze zomer op een padelreis naar Sevilla met de organisatie Villavibes, daarom heb ik me alvast in de regels verdiept.

Padel speel je met kleine rackets zonder snaren op een baan van 10 bij 20 meter. Rond de baan staan wanden van 3 tot 4 meter hoog. Je mag die wanden in sommige gevallen gebruiken tijdens het spel.

Zo is het toegestaan om een bal via de achterwand op je eigen baanhelft naar de overkant te spelen. Maar je mag niet zomaar lukraak via alle muren naar de overkant slaan.

Wat zijn precies de spelregels van padel? En hoe werkt de puntentelling? Bekijk de video, of lees een snelle uitleg daaronder. 

De spelregels: het begint met de opslag 

Bij padel speel je altijd een dubbel, twee tegen twee dus. Eén van de vier spelers, opent het spel door te serveren. Deze speler slaat de bal diagonaal in het servicevak van de tegenpartij, dus schuin over het net.  

Bij de service sta je met beide voeten achter de achterlijn. Als je opslaat, moet de bal  eerst op de grond stuiteren. Je mag de bal dus niet in één keer uit de lucht slaan. Verder moet je de bal ter hoogte van je heup raken, onderhands dus.

Bovenhands serveren is verboden. De bal moet stuiteren voordat je ‘m opslaat.

Na de opslag moet de bal in het servicevak van de tegenstander landen dus, voor de achterste lijn van het veld. Daarna mag ‘ie tegen de glaswand komen, maar niet tegen het hekwerk. 

Slimme service

Het is slim om de bal dichtbij een muur te laten stuiteren, dat maakt het moeilijk voor de tegenstander om de bal terug te slaan. 

De ontvanger van de service mag terugslaan voordat de bal de wand heeft geraakt, of vlak daarna – voordat ‘ie op de grond komt.

De bal mag dus maar één keer op de grond stuiteren. Als je ‘m twee keer laat stuiteren, heb je het punt verloren. De ontvanger van de opslag mag de bal ook niet uit de lucht terugslaan. 

Een padel-rally: Wanneer win je? 

Als de ontvanger de service heeft teruggeslagen, begint de rally. De bal wordt steeds heen en weer geslagen over het net. Jij en je teamgenoot winnen een punt als de bal twee keer stuitert op de helft van de tegenstanders. 

Maar het punt gaat ook naar jullie als de tegenpartij een bal in één keer tegen een wand slaat, of in het hek, aan weerszijden van het net. Ook als de bal uit de baan vliegt zonder eerst de grond te raken, is de bal uit.   

Als een bal via de grond op jouw helft uit de baan vliegt, heb je het punt normaal gesproken verloren. Maar het is in theorie mogelijk om uit de baan te rennen, en de bal van buiten in één keer uit de lucht weer terug in het veld te slaan. Dan blijft de rally doorgaan.

In deze video als je alle spelregels nog eens wil bestuderen met voorbeelden erbij.  

Hoe werkt de puntentelling bij padel? 

Tijdens een wedstrijd speel je games, waarbij het de bedoeling is om zo snel mogelijk vier punten te scoren. Maar je telt niet gewoon van één tot vier. De puntentelling is exact hetzelfde als bij tennis.

Als je één punt wint, sta je op 15. Na het tweede punt sta je op 30, na het derde op 40. Daarna win je de game. Maar je moet wel met twee punten verschil voorstaan. Maar als je allebei drie punten hebt, staat het 40-40, oftewel deuce. En dan duurt de game langer.

Het team dat na deuce een punt maakt, heeft nog niet gewonnen, maar staat op voordeel.

Als deze speler het volgende punt verliest wordt het weer deuce. En dat kan lang zo doorgaan. Als het deuce staat, is de game pas afgelopen wanneer een speler op voordeel nog een punt maakt, en dus twee punten verschil heeft.

Soms kun je ook een winnend punt spelen op deuce. Dat wordt ook wel ‘golden point padel’ genoemd.

De geschiedenis van padel

Die sjieke naam past wel bij de sport, gezien de geschiedenis van de sport.

Padel is namelijk bedacht door een miljonair. De Mexicaanse zakenman Enrique Corcuera had bij zijn huis in de badplaats Acapulco een grote tuin, maar net niet groot genoeg om een tennisbaan aan te leggen.

Daarom ontwierp hij in 1969 een kleinere baan en verzon hij een variant op tennis die we nu padel noemen.  

Corcuera is inmiddels overleden. Maar zijn sport is populairder dan ooit. Padel is op dit moment de snelst groeiende sport ter wereld. Sinds 2019 is het aantal padelbanen wereldwijd elk jaar met 30 procent gegroeid. Sta jij binnenkort ook op zo’n baan? 

Lees ook: dit is het beste (betaalbare) padelracket

Een neuraal netwerk: menselijke hersenen maar dan nagebootst in een computer

E

In het dagelijks leven maak je al volop gebruik van neurale netwerken, maar meestal ben je je er niet bewust van. Denk aan gezichtsherkenning op je mobiele telefoon, of de intelligente chatbot ChatGPT die al je vragen beantwoordt. 

Handig en leuk, maar hoe werkt zoiets? En kunnen we er aliens mee ontdekken?

Wat is een neuraal netwerk?

Een neuraal netwerk is een computerprogramma dat informatie op dezelfde manier verwerkt als het menselijk brein. Daardoor kan het systeem zelfstandig iets nieuws leren. Het is dus een vorm van kunstmatige intelligentie. 

Gezichtsherkenning op mobiele telefoons is bijvoorbeeld gemaakt door software met een neuraal netwerk talloze beelden van menselijke gezichten te laten zien. Vervolgens heeft deze software zichzelf geleerd om specifieke mensen te herkennen op videobeelden. 

Om te begrijpen hoe zo’n systeem zichzelf traint, moet je eerst begrijpen hoe het menselijk brein werkt. 

Hoe werken je hersenen?

In onze hersenen zitten ongeveer 86 miljard hersencellen, oftewel neuronen die informatie verwerken. Die cellen werken steeds intensief samen om informatie te interpreteren en te leren van wat er om je heen gebeurt. Alle neuronen hebben verschillende taken.    

Als iemand bijvoorbeeld een zin uit een boek aan je voorleest, richten sommige hersencellen zich op stemgeluid van de lezer. Andere neuronen zijn op hetzelfde moment bezig om te bepalen wat de betekenis van de zin is.

Weer andere neuronen brengen bijvoorbeeld de afstand van het geluid in kaart, zodat je hoort waar de lezer zit, dichtbij of ver weg. 

Zo zijn er duizenden hersencellen aan het werk met allemaal een eigen specifieke taak. Sommige komen bijvoorbeeld alleen maar in actie als je bepaalde woorden of geluiden waarneemt.  Die hersencellen wisselen continu informatie uit door stroomsignalen naar elkaar te versturen. Daardoor kun jij talloze verbanden leggen tussen wat je hoort, ziet, voelt en ruikt. 

Je begrijpt bijvoorbeeld niet alleen wat iemand je vertelt. Maar je leert er ook van. Als iemand deze tekst aan je voorleest, begrijp je (hopelijk) beter hoe je brein werkt. 

Een neuraal netwerk bootst dit na

Een neuraal netwerk is zo’n zelfde netwerk van neuronen, maar dan nagebootst in een computer. De software is opgebouwd uit talloze kleine onderdelen (kunstmatige neuronen) die zich allemaal bezighouden met een andere taak. Maar onderling wisselen ze voortdurend informatie uit, net als hersencellen.  

Daardoor kan het netwerk allerlei patronen herkennen en verbanden leggen, waarmee het zichzelf dingen leert. 

In het neurale netwerk voor gezichtsherkenning in telefoons zijn sommige neuronen bijvoorbeeld gericht op de vorm van de neus, anderen op de ogen, of de manier waarop gezichtsspieren bewegen. En gezamenlijk zijn al die kunstmatige hersencellen in de software in staat om individuele gezichten te herkennen. 

ChatGPT en meer…

Maar gezichtsherkenning is nog een relatief eenvoudig neuraal netwerk. Een ingewikkelder voorbeeld is ChatGPT. 

Deze chatbot met kunstmatige intelligentie bestaat ook uit talloze neuronen. En de makers van het systeem hebben die kunstmatige hersencellen een onvoorstelbaar grote lading teksten van het internet gevoerd (meer dan 300 miljard woorden). 

Gezamenlijk hebben de neuronen die teksten allemaal ‘gelezen’. Sommige richtten zich daarbij bijvoorbeeld op individuele woorden, anderen op betekenis, weer anderen op individuele letters, zinsbouw of symbolische betekenissen. 

En doordat al die neuronen informatie uitwisselen begrijpt ChatGPT nu  allerlei taalpatronen en verbanden tussen woorden en de betekenis ervan. Als je een vraag stelt aan de chatbot gebruikt het die kennis om zelf antwoorden op je vragen te formuleren. 

De neuronen maken op basis van de gigantische lading teksten in het geheugen woorden en zinnen die een antwoord kunnen vormen op jouw vraag. Eigenlijk gebruikt het zijn neurale netwerk dus om menselijke taal na te bootsen. 

Lees ook hoe ChatGPT precies werkt

Een neuraal netwerk voor Buitenaardse wezens? 

Neurale netwerken zullen in de komende jaren waarschijnlijk steeds meer worden gebruikt. De mogelijkheden zijn bijna oneindig. 

Nu hebben de meeste neurale netwerken nog een specifieke taak. Ze worden bijvoorbeeld ingezet bij de beoordeling van röntgenfoto’s en scans in ziekenhuizen. 

Maar je ziet aan ChatGPT dat een neuraal netwerk in feite alles kan leren. Nu bootst deze chatbot nog menselijke taal na. Maar het is niet ondenkbaar dat een neuraal netwerk uiteindelijk ook dingen kan leren die mensen nog niet begrijpen.  

Een grappig fictief voorbeeld is dit: stel je voor dat je een robot met een neuraal netwerk zou neerzetten in de buurt van aliëns die een nog onbekende taal spreken. En stel je dan voor dat die computer de buitenaardse wezens zou observeren, en binnen een dag hun taal zou leren. 

Dit is natuurlijk sciencefiction, want voor zover we weten bestaan er geen intelligente buitenaardse wezens. Maar één ding is zeker neurale netwerken bestaan wel, en ze zullen alleen maar slimmer worden.

* Dit artikel is met de hand geschreven, maar afbeelding boven het artikel is gemaakt met Midjourney

Lees ook:
– Hoe ik mijn hersenen onder stroom zette
– Wanneer zijn je hersenen volgroeid?
– Hoe werkt het menselijk geheugen?

Waarom je vingernagels sneller groeien dan je teennagels

W

De nagels van je vingers groeien met gemiddeld 3.47 millimeter per maand. Maar de nagels van je tenen groeien in diezelfde periode met ongeveer 1.62 millimeter. 

De grote vraag is natuurlijk: hoe kan dat? Waarom groeien je nagels niet overal even hard. 

Het heeft te maken met de circulatie van je bloed. Maar het maakt ook uit of je linkshandig of rechtshandig bent. En dat weten we allemaal In dit artikel lees je alles over de groei van je nagels.   

Hoe snel groeien nagels?

Er zijn veel studies gedaan naar nagelgroei. De bekendste onderzoeker was William B. Bean, een Amerikaanse legerarts, die 35 jaar lang de groei van zijn eigen nagels zo nauwkeurig mogelijk registreerde. 

Toen hij 32 was, begon hij ermee. Hij zette op de eerste dag van de maand een lijntje aan de uiterste onderkant van zijn nagel. Vervolgens schreef hij aan het einde van de maand op hoeveel millimeter aan nieuwe nagel daaronder was gegroeid. 

Zo ontdekte hij dat zijn nagels gemiddeld 0.123 millimeter per dag groeiden, oftewel 0,861 millimeter per week. 

Maar toen hij 67 was, was die snelheid flink afgenomen tot 0.095 millimeter per dag.  

Natuurlijk zegt dat ene experiment van William Bean natuurlijk niet alles over de groei van de vingernagels bij andere mensen. In 2009 werd er een studie gedaan bij meer proefpersonen waaruit de gemiddelde groeisnelheid van 3,47 millimeter per maand (voor vingernagels) en 1,62 millimeter per maand (voor teennagels) afkomstig is. 

In het filmpje hieronder zie je ‘live’ hoe een nagel groeit.

Waarom groeien teennagels langzamer

Wetenschappers hebben dit nooit onomstotelijk aangetoond. Maar ze vermoeden dat je teennagels minder snel groeien, omdat ze verder verwijderd zijn van je hart. Daardoor is de bloedtoevoer iets minder goed. 

Dat zou ook verklaren waarom al je nagels zich op latere leeftijd steeds minder snel vernieuwen. Je bloedcirculatie neemt licht af naarmate je ouder wordt (weet je trouwens hoeveel liter bloed er in je lichaam zit? En hoeveel je daarvan kunt missen?)

Overigens groeien zelfs je vingernagels niet allemaal even hard. De nagels aan de vingers die je het vaakst gebruikt, groeien het snelst. 

Dit  weten we onder meer door een experiment van Rodney Dawber, dermatoloog van de Universiteit van Oxford. Hij registreerde de groei van zijn vingernagels nadat hij een gebroken vinger opliep tijdens het rugby. 

Uiteraard gebruikte hij deze vinger een tijdje niet. En wat bleek? De vingernagel groeide daarna 25 procent minder snel. 

Nagels aan je rechterhand groeien sneller

Uit het experiment van Dawber bleek ook dat de vingernagels aan zijn dominante rechterhand sneller groeiden dan aan zijn linkerhand. Bij linkshandigen is dit waarschijnlijk andersom.  

Ook dit heeft waarschijnlijk te maken met de bloedtoevoer die afneemt als je een vinger minder beweegt. Verder slijt een nagel mogelijk minder snel als je een vinger niet of minder gebruikt. Daardoor wordt de groei van nieuwe cellen minder gestimuleerd.  

Kun je een nagel sneller laten groeien?

Nee, daar is geen wetenschappelijk bewijs voor. 

Maar je kunt natuurlijk proberen om nagelgroei te stimuleren door je vingers of tenen meer te bewegen, bijvoorbeeld door piano te spelen met je handen, of met je tenen. 

Waarom het niet gek is om je tanden te poetsen voor het ontbijt 

W
tanden poetsen ontbijt

Je tanden poetsen voordat je gaat ontbijten? Ooit lachte ik vanaf bovenste bed van een hoogslaper keihard een goede vriend uit vanwege die gewoonte. 

We waren op schoolkamp en hij stond ‘ochtends vroeg al voorovergebogen over de wasbak met zijn tandenborstel in zijn hand. ‘Sukkel’, riep ik. ‘Wat heeft dit nou voor zin? Straks gaan we ontbijten, dan zijn ze meteen weer vies.’ 

Maar wat blijkt? Zijn ritueel was niet onlogisch. Volgens veel experts op het gebied van tandheelkunde heeft het voordelen om je tanden voor het ontbijt te poetsen. Hoe zit dat? 

Verjaag ‘slechte’ bacteriën uit je mond

Je poetst je tanden niet alleen om etensresten te verwijderen. Als je slaapt, bouwt zich een grote hoeveelheid bacteriën op in je mond.

Normaal gesproken zitten er in je mond ongeveer 10 tot 20 miljard bacteriën. Na een nacht slaap zijn het er ongeveer 50 miljard.

Let wel: de meeste bacteriën in je mond zijn goedaardig. Maar een deel van deze organismen veroorzaakt tandplak. Ze zetten suikers en koolhydraten in je mond om tot een zurig plaklaagje. 

Als je meteen nadat je opstaat gaat ontbijten, is deze groep bacteriën extra groot. Je biedt ze een soort feestmaal aan. Je voedt de veroorzakers van tandplak met broodkruimels, jus d’orange of yoghurt. Daardoor kunnen er gaatjes in je tanden ontstaan.

Dat kun je in theorie voorkomen door voor het ontbijt te poetsen. Je verjaagt de ‘mee-eters’ dan voordat je gaat eten.

Maar je tanden poetsen voor het ontbijt heeft meer voordelen. Het laagje fluoride dat je op je tanden smeert, beschermt je gebit tijdens het eten tegen het zuur dat ontstaat onder invloed van de bacteriën die zijn overgebleven. 

Ook voorkom je dat je de poetsbeurt na het ontbijt vergeet, bijvoorbeeld omdat je je moet haasten voor je werk.  

Is poetsen na het ontbijt slecht?  

Nee, zo belangrijk is het moment van poetsen nu ook weer niet. Het advies klopt in theorie. Maar er bestaat nog geen wetenschappelijk onderzoek waaruit blijkt dat mensen die na het ontbijt poetsen eerder gaatjes krijgen. 

Daarnaast moet je bijzonder goed schrobben om alle bacteriën voor het ontbijt weg te krijgen uit je mond. 

Volgens sommige experts kun je daarom net zo goed poetsen na je eerste maaltijd van de dag. Dan kun je niet alleen de bacteriën, maar ook de etensresten verwijderen. In dit artikel uit de New York Times gaan deskundigen met elkaar in discussie.  

Hun conclusie: het is vooral belangrijk dåt je je tanden ‘s ochtends poetst, het liefst twee minuten of meer

Mijn gebit lacht me uit

Zelf zal ik mensen in ieder geval niet meer uitlachen als ze voor de eerste maaltijd van de dag al met hun tandenborstel in de aanslag staan. 

Toen ik de vriend op schoolkamp belachelijk maakt, gniffelden de bacteriën in mijn mond waarschijnlijk om mijn onwetendheid. Mijn gebit is niet meer in al te beste staat. Lees hoeveel tanden ik nog over heb

Lees ook:
– Hoeveel liter bloed heeft een mens eigenlijk?
– Hoeveel hersencellen heeft een mens eigenlijk
– Hoe snel groeit je haar?

Je huid bevat honderden soorten bacteriën op onverwachte plekken

J
bacterie-huid

Op de huid van een mens leven gemiddeld 500 tot 1000 bacteriën. De meeste van die organismen zijn te vinden op een plek die je niet meteen zou verwachten: je bovenarm. Daar leven gemiddeld ongeveer 44 bacteriesoorten.  

Je lichaam heeft echter ook plekken die bijna ‘bacterie-arm zijn’.. Achter je oren leven gemiddeld maar 15 soorten. 

Dat blijkt uit een wetenschappelijke studie, waarbij de huid van 10 proefpersonen tot op de millimeter werd uitgekamd om naar bacteriën te zoeken.  

1000 bacteriesoorten op je huid

Onderzoekers van de National Institutes of Health vroegen aan 10 proefpersonen om zich een week lang alleen met een milde zeep te wassen. Voor het daadwerkelijke experiment mochten ze zich 24 uur lang helemaal niet wassen. 

Aangekomen in het laboratorium werden alle deelnemers uitgebreid onderzocht. De wetenschappers namen bacteriemonsters van 20 plekken op hun lichaam. 

Hun wattenstaafjes schraapten langs de meest uiteenlopende lichaamsdelen: van de neusgaten tot de navel, de wenkbrauwen tot tenen. Ze kwamen zelfs tussen de benen van de proefpersonen. Uiteraard hadden al deze mensen vooraf toestemming gegeven. 

Op je voorhoofd leven relatief weinig soorten

De wetenschappers deden vervolgens een RNA-test om het genoom van de aangetroffen bacteriën in kaart te brengen. In totaal werden er bij het onderzoek ruim 112.000 bacteriën van 1000 verschillende soorten gevonden. Dat aantal is veel groter dan van tevoren werd verwacht.   

Toch zijn niet alle delen van onze huid zo drukbevolkt met bacteriën als je zou denken. Zo leven er relatief weinig soorten op ons voorhoofd – toch de plek waar vaak puistjes ontstaan. Ook op de schedel komen – net als achter de oren – relatief weinig bacteriën voor. 

De resultaten van de studie zijn gepubliceerd in het wetenschappelijk tijdschrift Science

Volgens de onderzoekers zijn de meeste bacteriën op de huid niet schadelijk, maar voorkomen ze juist dat de huid geïnfecteerd raakt met micro-organismen van gevaarlijkere soorten. 

“We moeten niet denken dat alle bacteriën slecht zijn”, zo verklaarde hoofdonderzoekster Julie Segre bij de presentatie van het onderzoek. in de Britse krant The Independent. “Persoonlijke hygiëne is goed, maar schoner betekent niet automatisch gezonder.” 

Van je oksels tot je onderarm

Het grootste aantal bacteriën vonden de wetenschappers op vochtige en harige plekken van het lichaam, zoals de oksels. Maar de grootste diversiteit aan micro-organismen werd verrassend genoeg gemeten op droge en gladde stukken huid, zoals de onderarm.

“De harige en vochtige oksels zijn maar een klein stukje verwijderd van de onderarm”, aldus onderzoekster Segre. “Maar deze twee plekken zijn ecologisch net zo verschillend als een woestijn en een tropisch regenwoud.” 

Je huid: 7 feiten en een mythe over je grootste orgaan

J
huid-foto

Je lichaam wordt bedekt door ongeveer 2 vierkante meter aan huid. Daarmee is je huid meteen ook je grootste orgaan. 

Dat feitje vind ik fascinerend. Toen ik het voor het eerst hoorde, voelde ik me een beetje in de maling genomen. Je huid is toch geen orgaan? Als we aan onze organen denken, denken we meestal aan alles wat er onder onze huid zit: van je hart tot je nieren en je lever. 

Maar als je bedenkt dat al je huid bij elkaar ongeveer 17 kilo weegt, wordt het al een stuk logischer om het als een orgaan te beschouwen. Geen enkel ander lichaamsdeel is zo zwaar (je hoofd weegt bijvoorbeeld maar ongeveer 5 kilo). 

En belangrijker nog: onze huid doet veel meer dan we denken voor ons lichaam. In dit artikel zet ik de meest opvallende feiten en een mythe op een rij over het grootste orgaan van ons lichaam. 

Je huid: 7 feiten en een mythe

Iedere huid is anders. Zo haalde de Engelsman Gary Turner het Guinness Book of Record omdat hij zijn wangen, nekvel en buik maar liefst 15,8 centimeter kan uitrekken

Dat komt door een genetische afwijking, het zogenoemde Ethlers Danlos-syndroom. Deze aandoening zorgt ervoor dat het collageen in zijn huid niet goed functioneert. Zijn huid is daardoor extreem elastisch. Kijk maar.

Collageen bevindt zich de zogenoemde lederhuid. Dat is één van de drie lagen waaruit je huid bestaat. Dit zijn ze allemaal:

  1. Opperhuid (epidermis)
  2. Lederhuid (dermis)
  3. Onderhuids bindweefsel (subcutis)

Samen zorgen deze huidlagen ervoor dat je huid gezond blijft. Door de wisselwerking van de verschillende lagen is je huid in staat tot ongelooflijke dingen.  

Je opperhuid vernieuwt zich elke 28 dagen 

De opperhuid of epidermis is de buitenste laag van je huid. Deze huidlaag vernieuwt zich gemiddeld één keer per 28 tot 30 dagen. 

De huidcellen die nu aan de buitenkant van je armen, benen en lijf zitten, noemen we de zogenoemde hoornlaag. Dat is de bovenste laag van de opperhuid. Gek genoeg zijn deze cellen al dood. 

Toch hebben ze een belangrijke functie. Ze beschermen je tegen uitdroging. En ze zorgen ervoor dat stoffen van buitenaf je lichaam niet kunnen binnendringen.  

Maar de dode huidcellen in je hoornlaag raak je langzaam kwijt door schilfering en celdeling. De cellen die nu op je armen, benen en de rest van je lijf zitten, zijn over een maand allemaal vervangen door nieuwe. 

Waar komt die gloednieuwe huid dan vandaan? Uit het het onderste gedeelte van je opperhuid, de zogenoemde slijmlaag of kiemlaag. Hier worden nieuwe huidcellen aangemaakt. Zodra die jonge cellen volgroeid zijn, werken zich langzaam een weg naar boven, naar de hoornlaag. 

(Op je huid leven trouwens ongeveer 1000 bacteriesoorten – en die zitten op onverwachte plekken).

Je opperhuid bepaalt je huidskleur 

Je huidskleur ontstaat door cellen in de kiemlaag, zogenoemde melanocyten. Ze produceren melanine. Dat is een de kleurstof die de huid beschermt tegen UV-straling. 

Hoe meer je jezelf blootstelt aan de zon, hoe meer pigment de melanocyten in de kiemlaag van je opperhuid aanmaken.

Maar de belangrijkste factor voor je huidskleur wordt al voor je geboorte bepaald. Mensen met een donkere huidskleur hebben niet méér melanocyten dan personen met een lichte huidskleur. Maar deze cellen produceren bij hen wel grotere pigmentkorrels, waardoor hun huid een donkerdere tint krijgt. 

Je lederhuid bepaalt hoeveel rimpels je hebt 

De lederhuid is de laag onder de opperhuid. Deze huidlaag transporteert voedingsstoffen naar de opperhuid, zodat daar nieuwe huidcellen kunnen groeien. De lederhuid is ongeveer 3 millimeter dik. 

In dit deel van je huid wordt collageen aangemaakt. Dit bindweefsel zorgt voor de stevigheid en elasticiteit van je huid. In het filmpje van Gary Turner zag je wat er gebeurt als je het niet hebt. Je huid wordt dan extreem rekbaar.  

Als we ouder worden, krijgen we hier allemaal een beetje last van. Na je 25e gaat je lederhuid steeds minder collageen produceren. Daardoor ontstaan er steeds meer rimpels in je huid. 

Sommige mensen geloven dat je deze rimpels kunt voorkomen door oefeningen te doen, waarbij je de huid van je gezicht rekt en strekt. Maar dat is een mythe. Er is weinig tot geen wetenschappelijk bewijs voor

Maar je lederhuid beschermt ook tegen virussen

De lederhuid speelt een belangrijke rol in je immuunsysteem. In deze huidlaag zitten namelijk de zogenoemde cellen van Langerhans

Deze lichaamscellen zorgen er in samenwerking met je T-cellen voor dat je lichaam antistoffen gaat aanmaken tegen virussen en bacteriën die je lichaam zijn binnengedrongen. . 

Je tatoeages blijven zitten dankzij je lederhuid 

Je lederhuid ruimt lichaamsvreemde stoffen op door er zogenoemde macrofagen op te sturen. Deze cellen kunnen vreemde deeltjes insluiten en inkapselen, zodat ze niet verder je lichaam in reizen. 

Dat proces wordt ook in gang gezet als je een tatoeage neemt. De macrofagen kapselen de inktdeeltjes in. Daardoor blijft de inkt voor altijd in je huid zitten. Alleen met een sterke laser is het mogelijk om macrofagen te vernietigen en de inkt te laten vervagen.  

Je onderste huidlaag houdt warmte vast

De onderste huidlaag is de subcutis of het onderhuids bindweefsel. Deze laag zit vlak boven je spieren en pezen. 

In de subcutis zitten ophopingen van vet die ervoor zorgen dat je lichaam warmte vasthoudt. Dit onderdeel van je huid speelt dan ook een belangrijke rol bij het regelen van je lichaamstemperatuur (de normale lichaamstemperatuur is trouwens géén 37 graden

Je buikje is onderdeel van je subcutis 

Het vet in de subcutis heeft veel nuttige functies. Zo ontstaan er in deze huidlaag kleine vetkussentjes rondom je spieren en botten (weet je trouwens hoeveel botten een mens heeft?).

Daardoor zijn deze delen van je lichaam beter beschermd als je valt. Maar soms vervloek je deze huidlaag misschien.

De subcutis is namelijk dikker op je schouders, billen en buik. Deze huidlaag bepaalt dan ook voor een groot deel onze lichaamsvorm. Als je een buikje hebt dat je met je handen kunt beetpakken, is dat meestal zogenoemd subcuteraal vet. Wees er dus zuinig op, want heeft een functie. 

Lees ook:

De veelvraat – waarom bijna niemand dit ongrijpbare dier kent

D

‘Veelvraat’ is niet alleen een bijnaam voor iemand die veel eet. Het is ook de naam van één van de meest ongrijpbare roofdieren op aarde.

De veelvraat is een wezel- of marterachtige, die door sommige wetenschappers wordt omschreven als het sterkste dier op aarde (in verhouding tot zijn grootte). Maar er is één probleem.

Veel wetenschappelijk onderzoek om dat te bewijzen is er niet. Het is namelijk bijna onmogelijk om de veelvraat te bestuderen. Geen dier kan zich namelijk zo goed verstoppen als deze marterachtige. In dit artikel lees je alles over de veelvraat.

De veelvraat: hoezo die naam?

De veelvraat – of gulo gulo – lijkt op een kruising tussen een kleine beer en een otter. Het roofdier leeft in uiterst noordelijke sneeuwgebieden zoals Alaska, Siberië, Noord-Rusland en Scandinavië. Hieronder zie je een filmpje van het dier.

Bij de naam veelvraat verwacht je misschien een dier dat dag en nacht bezig is met eten. Maar schijn bedriegt. De soortnaam heeft niets te maken met het eetpatroon van deze marterachtige.

De maaltijden van de veelvraat zijn helemaal niet zo gigantisch. Als de dieren een grote prooi zoals een hert of geit vangen, schrokken ze niet alles in één keer op. Ze scheuren het karkas in stukken en begraven het voedsel op verschillende plekken. Zo leggen ze een voedselvoorraad aan voor magere tijden.

De naam van het dier slaat dan ook niet op zijn eetgedrag, maar is afgeleid van het oud-Noorse woord Fjellfräs, wat bergkat betekent. Kortom: de veelvraat is eigenlijk helemaal geen veelvraat.   

Niet groot, wel sterk

Echt groot zijn de dieren ook niet. Van kop tot staart worden veelvraten hooguit een meter lang, hun gewicht ligt rond de twintig kilo.

Geen formaat waar je meteen van onder de indruk raakt misschien. Toch heeft de veelvraat de reputatie van een sluwe krachtpatser. Zo beschikt  hij over een paar kaken waarmee hij met gemak een bot kan doorbijten, of bevroren vlees kan verslinden. En met zijn klauwen houdt hij de grootste dieren op afstand. 

Uit ooggetuigenverslagen van wetenschappers blijkt dat de ‘gulo gulo’ in staat is om met een flinke beet en een paar uithalen van zijn klauwen wolven en rendieren te doden.

Volgens sommige biologen is de veelvraat relatief gezien (in verhouding tot zijn grootte) het sterkste wezen op aarde. Veel onderzoek om dat te bewijzen is er niet, sterke verhalen des te meer. 

Veelvraat bij slot door

De beroemde Britse bioloog John Krebs beschrijft in dit krantenartikel bijvoorbeeld hoe een veelvraat een berghut met gedroogd vlees plunderde in Brits-Columbia. Het dier zou de sloten op de deur simpelweg kapot hebben geknaagd.

De eigenaar plaatste daarna meteen klemmen bij de hut, maar dat hielp weinig. Een dag later trof hij in de hut weer een veelvraat aan , die met twee klemmen op zijn poten toch nog een stuk vlees probeerde weg te slepen. 

Ook observeerde Krebbs naar eigen zeggen een veelvraat van amper 18 kilo die het karkas van een berggeit vele kilometers met zich meesleepte – over bergen, door dicht struikgewas en zelfs over een drukke autoweg. Andere onderzoekers beschrijven situaties waarbij jonge veelvraten boomstammen optillen, die twee mensen samen niet van de grond zouden krijgen.

GPS als oplossing

Als het over het gedrag van de veelvraat gaat, blijft het vaak bij dit soort anekdotes en verslagen van korte ontmoetingen. Dat heeft alles te maken met de ongrijpbaarheid van deze soort.

De dieren houden zich vaak schuil in holen in de sneeuw, en hun leefgebieden zijn gigantisch. Eén veelvraat kan een gebied bestrijken van 620 vierkante kilometer.

Confrontaties met mensen gaan de dieren uit de weg. Zelfs deskundigen die zich jarenlang hebben verdiept in de soort, mochten tot voor kort van geluk spreken als ze er één konden opsporen. 

Pas nu enkele tientallen veelvraten zijn voorzien van gps-chips, wordt er langzaam meer duidelijk over de leefgewoontes van de soort.

Trektocht van 10.000 km

Zo slaagden onderzoekers van de Amerikaanse Wildlife Conservation Society erin om een veelvraat (na hem uit te schakelen met een verdovingspijltje) een gps-band om te doen en hem zes weken lang te volgen.

De tocht die de wetenschapper daarna registreerden, was verbluffend. Het dier doorkruiste binnen zes weken drie Amerikaanse staten (Wyoming, Montana en Idaho)  en legde bijna 1000 kilometer af. Geen enkele andere diersoort legt op het land zulke grote afstanden af.

Maar nog steeds blijven de meeste veelvraten ‘onder de radar’. De grote vraag is dan ook hoe veel van de dieren er nog over zijn.

Wetenschappers vermoeden dat de gigantische leefgebieden van veelvraten in Amerika, Scandinavië en Rusland steeds meer in stukjes worden ‘geknipt’ door de aanleg van wegen, dorpen en skigebieden.

Toch staat de veelvraat nog niet op de lijst van bedreigde diersoorten, omdat er simpelweg geen betrouwbare cijfers over hun aantallen zijn. In veel landen is de jacht op het dier helaas nog gewoon toegestaan.

Lees ook:
Dit zijn de 9 meest zeldzame dieren op aarde
Waarom de naakte molrat ons mogelijk kan helpen om langer te leven

Weetjes van een wetenschapsjournalist

Even voorstellen: Dennis Rijnvis

Als ik een stripheld zou zijn, zou ik er waarschijnlijk uitzien als op deze tekening. Mijn naam is Dennis Rijnvis. Ik ben schrijver, blogger en schreef als wetenschapsjournalist voor Quest en De Volkskrant. Op deze website deel ik inzichten over wetenschap, geschiedenis en zelfontwikkeling.

Op mijn andere blog Schrijfvis, geef ik schrijftips en advies voor storytelling.

Recente berichten

Recente reacties

Archieven

Categorieën

Meta