CategorieUncategorized

Over tien jaar poets jij je tanden niet meer met een tandenborstel, maar met een mini-lichtsabel waarmee je op je gebit schijnt. Dat zegt een bekende futuroloog, genaamd Dennis Rijnvis.

Het NRC publiceerde in 2006 een artikel van mijn hand over de toekomst van gebitsverzorging met de titel ‘Blauw licht vervangt pasta’. Het was een column naar aanleiding van recentelijk wetenschapsnieuws. Onder het artikel werd mijn naam afgedrukt, met een prestigieuze toevoeging: futuroloog.

Futuroloog is een beroep dat bestaat sinds halverwege de vorige eeuw. Futurologen zijn geen waarzeggers, maar mannen in pakken die met een serieuze blik en gelikte presentaties op conferenties staan, of in directiekamers. Ze proberen op basis van maatschappelijke en wetenschappelijke analyses de toekomst te voorspellen. Vaak worden ze ingehuurd door bedrijven en overheden, die beleid proberen te maken voor de toekomst. Een goed voorbeeld is Richard van Hooijdonk of Adiedj Bakas

Maar helaas, ik ben nog nooit voor grof geld ingehuurd door een ministerie of multinational om de toekomst te voorspellen. De term futuroloog bij mijn column was een foutje. Het tekstje was onderdeel van een rubriek waarin elke dag een expert zijn visie gaf over de toekomst van een alledaags onderwerp, zoals gebitsverzorging, magnetronmaaltijden, of fietsen.

Ik was gevraagd vanwege mijn werk als wetenschapsjournalist. Maar er was ook een echte futuroloog bij het gezelschap schrijvers. Zijn functie werd door een redacteur op een dag per ongeluk bij mijn naam gezet.

Wanneer ben je futuroloog?

Is die beroepstitel bij mijn naam daarmee ook echt onjuist? Dat ligt er maar aan hoe je het bekijkt. Futuroloog is geen beschermde titel, iedereen mag zich futuroloog noemen.

De term futurologie werd in de jaren veertig bedacht door de Duitse jurist en auteur Ossip Flechtheim. Hij vond dat de maatschappij behoefte had aan een nieuwe vakgebied dat zich richtte op het voorspellen van de toekomst aan de hand van wetenschappelijke en maatschappelijke analyses.

Zelfs als futurologie zou leiden tot voor de hand liggende voorspellingen en toekomstscenario’s (bijvoorbeeld: over 100 jaar zijn er geen auto’s meer die op benzine rijden) zou dit vakgebied nog steeds zeer waardevol zijn, zo betoogde Flechtheim in zijn publicatie Teaching the Future.

Wie was de beste futuroloog

Het probleem van futurologie is natuurlijk dat toekomstvoorspellingen onmogelijk te controleren zijn. De beroemdste futurologen hebben hun titel met terugwerkende kracht gekregen.

Zo wordt de schrijver H.G. Wells beschouwd als één van beste toekomstvoorspellers van zijn tijd. In zijn boek Anticipations (gepubliceerd in 1901) schetste hij een toekomstige wereld waarin treinen en auto’s zouden zorgen voor het ontstaan van grotere steden met buitenwijken. Hij voorspelde dat er een vrijere seksuele moraal zou ontstaan en dat er een Europese Unie zou worden opgericht.

Leonardo da Vinci voorspelde de toekomst op een beeldende manier. Hij wordt door historici in deze lijst met beroemde futurologen geplaatst, onder meer vanwege zijn schets van een luchtschroef. De tekening uit 1490 wordt nog steeds beschouwd als het eerste primitieve ontwerp van een helikopter.

In het lijstje met beroemde futurologen staan trouwens opvallend veel schrijvers en journalisten. Dus misschien is het gezien mijn achtergrond niet zo’n gek idee om het als futuroloog te proberen. .

Als dit blog over 100 jaar nog in de lucht is, mogen de lezers bepalen of ik geslaagd ben in de futurologie.