Een mens heeft ongeveer 86 miljard hersencellen, oftewel neuronen. Dat feitje is nu ruim tien jaar bekend. En we hebben het te danken aan ietwat lugubere studie van een Braziliaanse hersenwetenschapper.
Suzanna Herculano-Houzel nam de hersenen van vier overleden mensen onder de loep en brouwde een soort soep van. Waarom? Allemaal om die ene vraag te beantwoorden: hoeveel hersencellen heeft een mens?
Hoeveel hersencellen heeft een mens?
De vraag houdt biologen al eeuwen bezig. Tot voor kort stond in alle schoolboeken het verkeerde antwoord: wetenschappers dachten dat mensen 100 miljard hersencellen hadden. Maar dat was slechts een schattingen uit de losse pols, gebaseerd op tellingen in kleine stukjes hersenweefsel.
Suzanne Herculano-Houzel besloot een betere methode te ontwikkelen om neuronen te tellen.
Voor haar onderzoek gebruikte ze de hersenen van vier overleden mensen die hun lichaam ter beschikking hadden gesteld aan de wetenschap. Ze loste hun brein op in een speciale vloeistof. Bij dat proces werd het vettige membraan rond de hersencellen afgebroken en bleven alleen de celkernen in de vloeistof drijven.
Vervolgens voegde Herculano-Houzel een fluorescerende vloeistof aan de ‘hersensoep’, waardoor de celkernen licht begonnen te geven. Met behulp van een camera en een computer kon ze de hersencellen in het brein van de vier overleden personen daarna heel precies tellen.
86 miljard hersencellen: wat betekent dat?
Uit haar onderzoek blijkt dat mensen gemiddeld 86 miljard hersencellen in hun brein hebben. Nu denk je misschien: dat is afgerond toch ongeveer 100 miljard?
Maar het verschil van 14 miljard hersencellen is biologisch gezien gigantisch.
In het brein van een baviaan zitten bijvoorbeeld maar 14 miljard hersencellen. De wetenschap heeft de menselijke hersenen dus jarenlang behoorlijk ‘opgeblazen’ en een bavianenbrein bij onze hersencapaciteit opgeteld.
(Lees ook: wanneer is het menselijk brein volgroeid?)
Wat doen we met al die neuronen?
De grote vraag is natuurlijk: wat zegt dat aantal van 86 miljard hersencellen? Als je het menselijk brein vergelijkt met dat van andere apensoorten zijn wij ruim bedeeld met neuronen.
Chimpansees hebben bijvoorbeeld maar 28 miljard hersencellen. Gorilla’s hebben er 33 miljard, net als orang oetans. Zou dat verklaren waarom wij bijvoorbeeld kunnen praten en vooruit kunnen denken, en andere apensoorten niet?
Niet helemaal, want alleen het aantal hersencellen zegt niet alles. Zo zijn er dieren die nog veel meer neuronen hebben dan wij. Olifanten beschikken bijvoorbeeld over 257 miljard hersencellen in hun brein.
Dat heeft vooral te maken met de grootte van hun brein. De hersenen van een Afrikaanse olifant wegen gemiddeld 4,5 kilo. Het menselijk brein weegt maar 1,5 kilo.
(Hier lees je trouwens hoe zwaar het lichaam van een olifant is – van Henry tot Jumbo)
De plek van hersencellen is belangrijk
Kortom: veel hersencellen maken je nog iets automatisch slim. Volgens Suzanna Herculano-Houzel gaat het er ook om wáár de cellen zitten. Mensen hebben opvallend veel hersencellen in de hersenschors.
Dat deel van ons brein verwerkt prikkels vanuit ons hele lichaam en zet die om in gedachten en mentale beelden. Het is als het ware het commandocentrum van ons brein: het zorgt ervoor dat we onze omgeving kunnen analyseren en slimme oplossingen kunnen bedenken voor problemen.
Bij mensen zitten er gemiddeld 16 miljard hersencellen in de hersenschors. Olifanten hebben er in dit hersengebied 6 miljard, en de gorilla 9 miljard.
Doodgewoon brein
Volgens Herculano-Houzel is dat mogelijk de oorzaak van van de dominantie van de mens op aarde ten opzichte van andere diersoorten.
“Het menselijk brein heeft verreweg de meeste hersencellen in dit gebied vergeleken met andere soorten. Dat zou wel eens de verklaring kunnen zijn voor onze opmerkelijke cognitieve vermogens, aangezien de rest van ons brein eigenlijk doodgewoon lijkt in vergelijking met andere primaten”, schrijft ze in het tijdschrift Wired.
“De hersenschors is het deel van ons brein dat verantwoordelijk is voor onze persoonlijkheid, ons temperament, ons vermogen om logisch te redeneren en patronen te herkennen, te plannen voor de toekomst, en om ons eigen gedrag te bepalen in plaats van alleen te reageren op wat er om ons heen gebeurt.”
In onderstaand filmpje vertelt Herculano-Houzel over haar onderzoek. Daaronder vind je een lijstje van het aantal hersencellen per diersoort. Hoeveel hersencellen heeft je hond of kat eigenlijk?
Lijstje: hersencellen per diersoort
Hoeveel hersencellen hebben honden, katten en andere diersoorten? Een lijstje.
| Soort | Aantal hersencellen |
| Mens | 86 miljard |
| Afrikaanse olifant | 257 miljard |
| Gorilla | 33 miljard |
| Orang-oetan | 32 miljard |
| Chimpansee | 28 miljard |
| Giraffe | 10 miljard |
| Hond | 0,5 miljard |
| Kat | 0,25 miljard |
Lees ook:
Als ik een stripheld zou zijn, zou ik er waarschijnlijk uitzien als op deze tekening. Mijn naam is Dennis Rijnvis. Ik ben schrijver, blogger en schreef als wetenschapsjournalist voor Quest en De Volkskrant. Op deze website deel ik inzichten over wetenschap, geschiedenis en zelfontwikkeling.
Een wat verwarrend stuk waar miljoenen en miljarden worden verward. Dat neuronen en hersencellen identiek zijn, een ander woord voor hetzelfde verschijnsel, had best in de tekst meegenomen mogen worden.
Dank Willem,
Er zaten inderdaad wat slordigheidsfouten in, het is aangepast!