Hoe werkt paracetamol eigenlijk? Die vraag kwam in me op na een tandartsbehandeling die bijna een uur duurde. Ik kreeg een implantaat voor een nieuwe voortand.
Na de behandeling ontstond er al snel een zeurende pijn in mijn kaak en hoofd. Maar na drie paracetamol voelde ik me weer kiplekker. Hoe kan dat? Hoe nemen die onbenullige witte pilletjes de pijn weg?
Gek genoeg hebben wetenschappers van King’s College in Londen pas enkele jaren geleden ontdekt wat paracetamol precies doet in je lichaam.
Hoe werkt paracetamol dan?
Paracetamol zorgt voor de aanmaak van een stofje waardoor veel cellen in je lichaam minder pijnsignalen doorgeven aan je hersenen. Het stofje dat die pijnblokkade veroorzaakt heet NAPQI.
Zelf doet die stof eigenlijk niet zo veel. Het zet vooral een bijzonder eiwit aan het werk.
Dat eiwit met de naam TRPA1 zit op bijna al je lichaamscellen en speelt een rol bij de doorgifte van pijn, maar ook kou en jeuk. Maar de paracetamol zorgt ervoor dat het eiwit verandert in een stoorzender.
Zo verdwijnt je pijn
Als je zenuwen pijn waarnemen, sturen ze die signalen normaal gesproken door naar je hersenen. Daardoor ben je je bewust van de pijn. Maar als het eiwit TRPA1 in aanraking komt met de stof NAPQI, verstoort het die pijnsignalen opeens. Ze komen dus niet – of in veel mindere mate aan – in je hersenen.
De paracetamol zorgt er dus voor dat er in je lichaam een soort schild ontstaat voor pijn.
Muizen als proefkonijnen
Wetenschappers hebben dat ontdekt door muizen te kweken die het eiwit TRPA1 niet in hun lichaam hebben. Wat bleek? Bij deze muizen werkte paracetamol niet meer. Normaal gesproken hebben muizen die paracetamol krijgen minder last van pijnprikkels. Ze kunnen bijvoorbeeld zonder veel moeite over een hete plaat lopen.
Maar muizen die geen TRPA1 in hun lichaam hadden, reageren niet op paracetamol. Ook al krijgen ze nog zo veel van het medicijn, ze blijven net zo veel pijn voelen als altijd. Lees hier meer over het experiment.
In onderstaand filmpje leer je meer over de algemene werking van pijnstillers zoals paracetamol en ibuprofen.
De geschiedenis van paracetamol
Gek genoeg was de precieze werking van paracetamol lange tijd onbekend. Het middel dat ook wel bekend staat als acetaminophen werd voor het eerst in een laboratorium gemaakt door de Amerikaanse scheikundige Harmon Northrop Morse in 1878.
Pas lang na zijn dood werd ontdekt dat de stof uitstekend werkte als pijnstiller. De Duitse arts Joseph von Mering diende het voor het eerst toe aan patiënten. Maar pas vanaf 1940 werd het middel echt populair.
Nu is paracetamol de meest gebruikte pijnstiller ter wereld. Per jaar wordt er ongeveer 150.000 ton van de pijnstillende stof acetaminophen geproduceerd.
Als ik een stripheld zou zijn, zou ik er waarschijnlijk uitzien als op deze tekening. Mijn naam is Dennis Rijnvis. Ik ben schrijver, blogger en schreef als wetenschapsjournalist voor Quest en De Volkskrant. Op deze website deel ik inzichten over wetenschap, geschiedenis en zelfontwikkeling.