Als mens heb je genoeg bloed in je lichaam om vijf melkpakken te vullen: ongeveer vijf liter dus. Dat is natuurlijk slechts een gemiddelde. Om de hoeveelheid bloed in jouw lichaam te berekenen, kun je een simpele rekensom maken.
Als je volwassen bent, bestaat ruwweg 8 procent van je lichaamsgewicht uit bloed, zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. Dus pak een rekenmachine, en vermenigvuldig je lichaamsgewicht met 0,08.
Maar wat betekent dat getal precies? Hoeveel bloed kun je bijvoorbeeld verliezen zonder in levensgevaar te komen? In Florida werd onlangs bijvoorbeeld een tiener aangevallen door een haai. Hij verloor drie liter bloed. Was hij ten dode opgeschreven, of niet.
Daar kom je achter in dit artikel over bloed.
Hoeveel bloed heeft een mens? van baby tot volwassene
De hoeveelheid bloed in je lichaam is niet alleen afhankelijk van je lichaamsgrootte. Ook je leeftijd heeft er invloed op. In het lichaam van een baby stroomt ongeveer 0,3 liter bloed. Je zou er net een flesje cola mee kunnen vullen.
Maar het groeiende lichaam maakt snel meer bloed aan. Kinderen tussen de 5 en 12 jaar hebben relatief gezien zelfs meer bloed dan volwassenen. Door hun aderen stroomt ongeveer 5 liter, maar hun lichaam is kleiner. Kinderen bestaan dus voor een groter deel uit bloed dan hun ouders.
Ook tussen de seksen is er verschil. Zo hebben mannen gemiddeld meer bloed (5,6 liter) dan vrouwen (4,6 liter). Maar dat verandert als een vrouw zwanger wordt. Ze maakt dan gemiddeld 50 procent meer bloedplasma aan om de foetus in leven te houden.
Met het woord bloedplasma wordt trouwens het vloeibare gedeelte van je bloed aangeduid.
Waaruit bestaat je bloed? Van bloedplasma tot….
Bloed bestaat voor ongeveer de helft uit bloedplasma. Eigenlijk is dat plasma niets meer dan een vloeistof die voor 92 procent uit water. Je bloedplasma is gelig van kleur. En dat komt vooral door de voedingsstoffen, eiwitten en hormonen die erin zitten.
Nu denk je misschien: maar bloed is toch rood? Ja, maar dat komt dan weer door de vaste onderdelen die in je bloedplasma drijven: rode en witte bloedcellen en bloedplaatjes. Die vaste componenten van je bloed hebben alledrie een specifieke taak.
Rode bloedcellen
De rode bloedcellen doen misschien wel het belangrijkste werk. Ze vervoeren zuurstof door je lichaam, zodat de verschillende organen goed kunnen werken. De naam rode bloedcellen komt trouwens niet uit de lucht vallen. Deze cellen geven je bloed een rode kleur door de stof hemoglobine.
Witte bloedcellen
Je witte bloedcellen worden ook wel leukocyten genoemd. Het zijn de ‘vechtersbazen’ van je bloed. Ze vechten tegen infecties en lichaamsvreemde stoffen die je lijf binnendringen, zoals bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. Deze witte bloedcellen worden samen met rode bloedcellen aangemaakt in je beenmerg, het binnenste van je botten (lees hier hoeveel botten een mens heeft)
Bloedplaatjes
Je bloedplaatjes komen vooral in actie als er ergens in je lichaam een wond ontstaat. Deze minuscule cellen zonder celkern zorgen zorgen ervoor dat je bloed stolt en er een korstje ontstaat op de plek van de wond. Ook bloedplaatjes worden geproduceerd in het beenmerg.
Overigens zorgt bloed er ook voor dat je lichaamstemperatuur op peil blijft. De normale lichaamstemperatuur is trouwens lager dan je denkt.
In dit filmpje zie je precies wat je bloed allemaal regelt in je lichaam.
Hoeveel bloed kun je afstaan?
Hoeveel bloed heeft een mens nodig? Nou, een stuk minder dan 5 liter. Dat blijkt uit wetenschappelijk onderzoek.
Je kunt met gemak 10 procent van je totale hoeveelheid bloed missen. Als je bloed doneert wordt er 0,5 liter afgenomen. Je voelt je daarna hooguit een beetje duizelig, omdat er door het bloedverlies iets minder zuurstof naar je hersenen gaat.
Ook je uithoudingsvermogen kan een beetje teruglopen. Dat komt omdat je iets minder rode bloedcellen hebt, en minder plasma. Je lichaam heeft daardoor meer moeite om zuurstof op de juiste plek te krijgen bij inspanning.
Maar over het algemeen hertel je razendsnel van een bloeddonatie. Je lichaam maakt namelijk op hoog tempo nieuw bloed aan.
Hoe snel maakt je lichaam nieuw bloed aan?
Als je genoeg drinkt na het geven van bloed, is het grootste deel van je bloedvoorraad binnen een dag weer op peil. Binnen 12 tot 24 uur heb je weer evenveel bloedplasma als voor de donatie. Ook de hoeveelheid bloedplaatjes is binnen een paar uur weer aangevuld.
Toch duurt het een paar weken voordat je ‘bloedhuishouding’ weer helemaal op peil is. En dat heeft vooral te maken met je rode bloedcellen.
Per seconde produceer je ongeveer 2 miljoen rode bloedcellen. En toch is dat tempo niet hoog genoeg om je totale voorraad van 5 biljoen snel weer aan te vullen. Pas na ongeveer acht tot zestien weken heb je weer evenveel rode bloedcellen als voor de donatie.
Daar merk je zelf niets van. Maar het is wel de reden mannen na een bloeddonatie 54 dagen moeten wachten voordat ze opnieuw bloed mogen geven. Vrouwen moeten zelfs vier maanden wachten, omdat de aanmaak van rode bloedcellen bij hen iets langzamer gaat.
Hoeveel bloed heeft een mens minimaal nodig?
Natuurlijk zit er een grens aan de hoeveelheid bloed die je lichaam kan vervangen. Als je meer dan 15 procent van je bloedvoorraad verliest, begin je lichte klachten te krijgen. Je hartslag gaat dan iets omhoog en je begint minder urine te produceren. Ook voel je je vaak opgejaagd of een beetje angstig, omdat je bloeddruk zakt.
Wanneer je meer dan 30 procent van je bloed verliest, komt je lichaam echt in problemen. Je bloeddruk wordt dan gevaarlijk laag. Je voelt je gedesoriënteerd en je gaat sneller en oppervlakkiger ademhalen.
Hoe meer bloed je verliest, hoe meer moeite je lichaam heeft om het rond te pompen naar je verschillende organen. De kans is groot dat je hersenen te weinig zuurstof krijgen. Uiteindelijk val je dan flauw.
Bij meer dan 40 procent bloedverlies krijgen organen te weinig zuurstof om nog te functioneren. Je kunt dan in een coma raken.
Bij hoeveel bloedverlies overlijd je?
Als meer dan 50 van je bloedvoorraad verloren is gegaan, kan je lichaam niet langer bloed transporteren. Je hart stopt dan met pompen en je verliest het bewustzijn. Als je geen acute hulp krijgt, zul je overlijden. Kortom: meer dan de helft van je bloedvoorraad verliezen, zul je normaal gesproken niet overleven.
De Amerikaanse tiener Lucas Cruz werd in september 2021 aangevallen door een haai toen hij voor de kust van de Florida Keys naar kreeften zocht in een bootje met zijn benen over de reling.
De haai beet diepe wonden in zijn beide benen, en Lucas verloor 70 procent van zijn totale hoeveelheid bloed, meer dan drie liter. Wonder boven wonder slaagden artsen erin om hem toch te redden. Hier lees je zijn verhaal.
Inmiddels is Cruz hersteld van de aanval, en heeft hij weer evenveel bloed in zijn lichaam als ieder ander mens: ongeveer vijf liter.
Die grote hoeveelheid bloed in het menselijk lichaam is misschien ook wel de reden dat haaien soms mensen aanvallen. De dieren kunnen één druppel bloed ruiken op ongeveer 500 meter afstand.
Lees ook:
– 7 feiten en een mythe over je huid
– Je huid bevat 1000 soorten bacteriën – en die zitten op deze onverwachte plekken
– Hoeveel botten heeft een mens eigenlijk?
Als ik een stripheld zou zijn, zou ik er waarschijnlijk uitzien als op deze tekening. Mijn naam is Dennis Rijnvis. Ik ben schrijver, blogger en schreef als wetenschapsjournalist voor Quest en De Volkskrant. Op deze website deel ik inzichten over wetenschap, geschiedenis en zelfontwikkeling.