Als baby word je geboren met 270 tot 300 botten. Maar een volwassen mens heeft gemiddeld 206 botten. Hoe kan dat? Neem een duik in de wetenschap van je skelet.
Zelf ben ik trouwens een uitzondering: ik mis een duim, zoals je in het filmpje op de homepage kunt zien. Ik heb dus twee botjes minder dan de meeste mensen. Maar dat maakte me alleen maar meer geïnteresseerd in de vraag: hoeveel botten heeft een ‘normaal’ mens eigenlijk?
Hoeveel botten heeft een mens?
Ben jij je wel eens bewust van je botten? Het bot in je bovenarm dat je nu gebruikt om je muis, toetsenbord of telefoon te bedienen, is niet je hele leven lang één bot geweest. Toen je baby was, bestond deze zogenoemde humerus uit drie botjes.
Maar in je puberteit zijn deze botten aan elkaar vast gegroeid tot één massief opperarmbeen. Het is één van de reden waarom het aantal botten in je lichaam gedurende je jeugd langzaam afneemt. Hoe verloopt die groei? En wat zijn de meest bijzondere botten in je lichaam? En hoeveel botten heeft een mens nou precies?
Die laatste vraag kun je natuurlijk niet voor iedereen beantwoorden. Het aantal botten verschilt van persoon tot persoon. Sommige mensen hebben bijvoorbeeld vergroeide ruggenwervels, een extra rib, een overtollige botstructuur aan de schedel, of geamputeerd botten (zoals ik). Maar over het algemeen kun je stellen dat volwassenen 206 botten in hun lichaam hebben.
Hoe groeien botten?
Bij de geboorte heeft een mens er veel meer. Het lichaam van een foetus bestaat uit zo’n 300 botten. Veel van die botjes zijn echter nog niet volgroeid. Ze bestaan voor het overgrote deel uit kraakbeen, een zeer buigzaam soort bindweefsel. Dat is wel zo handig bij de geboorte. De botten van een baby kunnen door al het kraakbeen bijna niet breken bij de bevalling.
Het aantal botten in je lichaam neemt gedurende je jeugd snel af. Bij kleuters beginnen veel botjes al aan elkaar te groeien, vooral in de schedel. Zo bestaat het achterhoofdsbeen bij de geboorte uit vier verschillende botten. Op 4-jarige leeftijd zijn de bovenste en de onderste botjes al aan elkaar gegroeid. Het achterhoofd bestaat dan nog uit twee botten. Op 6-jarige leeftijd is het achterhoofdsbeen volgroeid tot één groot bot.
En zo gaat dat op meer plaatsen in je lichaam, zoals je bovenarmen en knieën. Baby’s hebben bijvoorbeeld nog geen knieschijven, maar verschillende stukjes kraakbeen die aan elkaar groeien in hun kleutertijd.
De laatste botjes in je lichaam die aan elkaar groeien, bevinden zich in je heupen. De heupkop is pas na rond je 18e helemaal gefuseerd tot één stuk bot.
Bijzondere botten in het menselijk lichaam
Wat zijn de meest bijzondere exemplaren van de 206 botten die in ons lichaam zitten? Als je het over groei hebt, kom je uit bij het sleutelbeen. Dit bot verbindt het schouderblad met het borstbeen.
Het sleutelbeen is in tegenstelling tot de meeste andere botten al verhard voor je uit de baarmoeder komt. En het blijft na je geboorte het langste van alle botten doorgroeien. Pas op je 21e is het groeiproces voltooid. Het sleutelbeen wordt daarom vaak gebruikt om de lengte te voorspellen die kinderen op latere leeftijd zullen bereiken.
Het sterkste bot in je lichaam is de zogenoemde femur, oftewel je dijbeen. Het loopt van je heup tot je knie. Gemiddeld is een dijbeen 43 centimeter lang. Dit bot kan maar liefst 30 keer je lichaamsgewicht dragen.
Van Aambeeld tot tongbeen
De kleinste botjes in je lichaam zijn je gehoorbeentjes. Deze drie minuscule beentjes vormen de verbinding tussen het trommelvlies in je oren en het membraan dat je middenoor en binnenoor scheidt. De beentjes lijken een klein beetje op voorwerpen uit het dagelijks leven: een hamer, aambeeld en stijgbeugel. Daarom worden ze ook zo genoemd. Ze wegen ongeveer 23 milligram.
Maar het meest bijzondere bot in ons lichaam is het tongbeen. Dit is een hoefijzervormig botje in de hals dat gek genoeg aan geen enkel ander bot vastzit. Het wordt op zijn plek gehouden door spieren en gewrichten in de kaak en de schedel. Ook de functie van het tongbeen is bijzonder: het zorgt ervoor dat we kunnen ademhalen, praten en slikken.
Verder is het binnenste van onze botten erg belangrijk. Dit zogenoemde beenmerg zorgt namelijk voor de vorming van van bloed. Vooral het beenmerg in je bekken, je borstbeen en je ribben speelt een grote rol bij de aanmaak van rode bloedcellen en bloedplaatjes. Lees hier hoeveel liter bloed er door je lichaam stroomt.
Hoeveel botten heeft een hand?
Een mens heeft 27 botjes in elke hand. De onderste botjes noemen we handwortelbeentjes. Daar heb je er acht van. Verder heb je 5 middenhandsbeentjes en 14 vingerkootjes.
Zelfs mis ik de duim aan mijn rechterhand. Die kon ik door een geboortedefect niet goed bewegen. Toen ik acht was, heeft een chirurg deze duim geamputeerd. Vervolgens plaatste hij mijn wijsvinger op de plek van mijn duim, zodat ik toch een goede grip behield met mijn rechterhand. Daardoor ben ik twee vingerkootjes kwijtgeraakt. Mijn rechterhand heeft dus maar 25 botjes.
In onderstaand filmpje krijg je binnen tien minuten een overzicht van alle botten in je lichaam. Maar lees ook even het stukje daaronder. Want je botten halen elke dag een trucje met je lichaamslengte uit.
Je botten halen elke dag een trucje met je uit
Het aantal botten in je lichaam blijft op latere leeftijd constant. Maar het kraakbeen dat erin zit haalt elke dag een raar trucje uit met je lijf. Je lengte varieert namelijk gedurende de dag door dit materiaal.
Kraakbeen krimpt namelijk door zwaartekracht. Hoe langer je rechtop loopt, hoe meer het inzakt. Daardoor is je ruggengraat aan het einde van de dag iets korter dan aan het begin van de dag. Volwassen mensen zijn daardoor aan het einde van de dag ongeveer 1 procent minder lang, dan als ze ‘s ochtends opstaan.
Maar wees niet bang, je botten blijven niet krimpen onder invloed van zwaartekracht. Als je een tijdje in bed ligt, zet je kraakbeen weer uit. ‘s Ochtends ben je dus weer 1 procent gegroeid.
Als je heel lang zonder zwaartekracht leeft, zetten je botten trouwens nog meer uit. Astronauten zijn na een verblijf in de ruimte gemiddeld 3 procent langer dan daarvoor. Maar ook hun skelet krimpen uiteindelijk weer op aarde.
Lees ook:
Als ik een stripheld zou zijn, zou ik er waarschijnlijk uitzien als op deze tekening. Mijn naam is Dennis Rijnvis. Ik ben schrijver, blogger en schreef als wetenschapsjournalist voor Quest en De Volkskrant. Op deze website deel ik inzichten over wetenschap, geschiedenis en zelfontwikkeling.