In de buurt van mijn huis staan een paar van de oudste bomen van Delft. De gewone platanen zijn geplant omstreeks 1880. Ze hebben twee wereldoorlogen overleefd. Daar denk ik wel eens aan als ik onder de bomen een boek lees. Tijdens één van die middagen vroeg ik me af: wat is eigenlijk de oudste boom ter wereld?
In dit artikel lees je het antwoord op die vraag – met een laatste update in mei 2022. Hieronder vind je eerst de voorlopige top 3 van oudste bomen. Klik op de links om meteen naar de uitleg over de betreffende boom te gaan.
1 – Old Tjikko in Zweden – 9.565 jaar, maar is het één boom?
2 – Gran Abuelo in Chili – 5.400 jaar, maar klopt de berekening?
3 – Old Hara in Californië (VS) – 5.070 jaar, officieel de oudste…
(Lees ook: wat is de oudste boom van Nederland? en hoe leer je bomen herkennen?)
de oudste boom ter wereld
Allereerst ligt het er natuurlijk aan wat je onder het begrip ‘boom’ verstaat. Zo staat in Zweden een spar met wortels van bijna 10.000 jaar oud. De boom heeft de bijnaam Old Tjikko en wordt door sommigen beschouwd als de oudste boom ter wereld.
Of dat klopt, hangt van je definitie af. Uit het bijzondere wortelstelsel van deze spar in het Fulufjället National Park groeit ongeveer elke 600 jaar een nieuwe boom. Sparren kunnen namelijk ‘klonen’ van zichzelf produceren. En dat heeft deze boom al tientallen keren gedaan.
De stam en de dennennaalden van Old Tjikko zijn dus maar een paar honderd jaar oud. Maar als je de wortels van Old Tjikko als graadmeter neemt, is het inderdaad de oudste ter wereld – met een leeftijd van 9.565 jaar.
Als je je hand op de oudste stam van een boom wil leggen, kun je het beste naar de Verenigde Staten reizen, naar de bossen in de White Mountains in Californië. Daar groeien dennenbomen met de naam Pinus longaeva. Sommige hebben een leeftijd van rond de 5.000 jaar.
Eeuwenoude Bomen op een geheime plek
Tot voor kort werd een boom in dit gebied met de naam Methuselah als de oudste ter wereld beschouwd. De boom groeit op ongeveer 3000 meter hoogte in het Inyo National Forest en is ruim 4800 jaar geleden begonnen met groeien. Maar inmiddels is deze conifeer zijn wereldrecord kwijt.
Uit onderzoek op groeiringen van andere bomen in de omgeving blijkt namelijk dat de oudste spar in de White Mountains bijna 5.070 jaar geleden is ontkiemd. In deze blogpost uit 2013 maakt een onderzoeker dat bekend. Deze conifeer heeft inmiddels de naam Old Hara gekregen. Het is officieel de oudste boom ter wereld.
‘overgrootvader’ in Chili
Maar sinds kort is nog een kaper op de kust voor die titel: een cipresboom die in het Alerce Costero National Park in Chili groeit. Deze boom van het geslacht Fitzroya staat in een vochtig ravijn aan de kust en wordt Gran Abuelo (wat overgrootvader betekent) genoemd.
In mei 2022 presenteerde de Chileens wetenschapper Jonathan Barichivich een computermodel waaruit zou blijken dat deze boom 5400 jaar geleden begon te groeien. Over zijn conclusies bestaat echter nog geen overeenstemming onder wetenschappers.
oudste boom ter wereld: omgehakt!
Maar je zult goed moeten zoeken om Old Hara, Methuselah of Gran Abuelo te vinden. De precieze locatie van de bomen wordt geheim gehouden om de stammen te beschermen tegen vandalisme… en iets te enthousiaste onderzoekers.
Niet onverstandig, want tot in de jaren zestig werd een 4.900 jaar oude conifeer met de naam Prometheus op de berg Wheeler Peak in Nevada als de oudste boom ter wereld beschouwd. En wat gebeurde daarmee? Een jonge wetenschapper kapte de dennenboom om de stam te onderzoeken.
De vraag is: moet een boom nog leven om als ‘de oudste ter wereld’ te tellen. Als je ook fossielen van bomen meerekent, zijn er veel oudere exemplaren te vinden dan Old Hara. Eind 2018 stuitten wetenschappers op de fossiele resten van dertien 260 miljoen jaar oude bomen in het zogenoemde McIntyre voorgebergte op Antarctica.
Nog oudere bomen
Je hoeft geen poolreis te maken om de resten van een oerbos te zien. In het Gilboa Fossil Forrest in de Amerikaanse staat New York zijn de oudste fossielen ter wereld te bezichtigen: versteende boomstammen met een leeftijd van 380 miljoen jaar.
En dan is er nog een compleet bos met de naam Pando in de Amerikaanse staat Utah. Het bestaat uit essen die allemaal zijn ontsproten aan één wortelstelsel dat minstens 80.000 jaar oud is. De bomen zijn genetisch identiek. Je zou ze volgens wetenschappers van het Fishlake National Forrest kunnen zien als klonen van elkaar. Maar anders dan bij Old Tjikko gaat het niet om één boom.
Zelf loop ik liever een paar honderd meter vanuit mijn huis naar de platanen op de nieuwe plantage in Delft. Ze zijn nu ongeveer 150 jaar oud. Ik vind het een mooi idee dat ze mij waarschijnlijk zullen overleven. Platanen kunnen 300 tot 500 jaar oud worden.
Lees ook:
– Hoeveel boomsoorten zijn er in de wereld? En hoeveel bomen?
– Waar staat (of stond) de oudste olijfboom ter wereld?
– Dit zijn de meest zeldzame dieren ter wereld
– Dit zijn de meest zeldzame planten in Nederland
Als ik een stripheld zou zijn, zou ik er waarschijnlijk uitzien als op deze tekening. Mijn naam is Dennis Rijnvis. Ik ben schrijver, blogger en schreef als wetenschapsjournalist voor Quest en De Volkskrant. Op deze website deel ik inzichten over wetenschap, geschiedenis en zelfontwikkeling.