Waaruit bestaat je ontlasting eigenlijk? Die vraag beantwoordde ik ooit toen ik meewerkte aan een special met lezersvragen voor het tijdschrift Quest. En dat leidde tot een nog veel gekkere vraag: zou poep eten gezond kunnen zijn?
Poep is in veel gevallen een behoorlijk energierijk hapje. Konijnen en hamsters eten om die reden hun eigen uitwerpselen zelfs weer op. Ze werken ‘s middags de keutels naar binnen die ze ‘s ochtends hebben uitgepoept.
In hun poep zitten nog veel onverteerde resten die calorieën en vitaminen bevatten. Hun spijsverteringssysteem kan de eerste keer niet alles verbranden, daarom sturen de dieren hun voedsel er twee keer doorheen.
Bij mensen is ‘hergebruik’ van ontlasting gelukkig niet nodig. Ons spijsverteringssysteem werkt zo efficiënt dat het overgrote deel van ons eten in één keer verteren. Welke reis leg het voedsel af door je maag en darmen? Hoe ontstaat je poep? Hoeveel calorieën zitten erin? En hoe gezond of ongezond zou het zijn om poep te eten?
Poep eten? Wat eet je dan?
De vertering van het voedsel dat we eten, begint al als we een eerste hap nemen. Enzymen in ons speeksel onttrekken de eerste voedingsstoffen uit ons eten als het nog in onze mond zit, glucose bijvoorbeeld.
Eenmaal in de maag malen samentrekkende spieren al het voedsel in stukjes van ongeveer een millimeter. Ook wordt het vloeibaar gemaakt met maagsappen, zodat het gemakkelijk door onze darmen kan stromen. Daar vindt het belangrijkste deel van de spijsvertering plaats.
In de vijf tot zes meter lange dunne darm vloeit het eten langs talloze minuscule vingervormige uitsteeksels (darmvlokken) die die specifieke voedingsstoffen opnemen. Sommige darmvlokken pikken vooral eiwitten op, anderen richten zich op vitamines, glucose of koolhydraten. De onverteerbare resten worden doorgestuurd naar de dikke darm, waar een groot deel wordt afgebroken door bacteriën. Alles wat daarna nog overblijft, verlaat het lichaam in de vorm van poep.
Hoeveel calorieën zitten er nog in je poep?
Hoe veel voedselresten (en dus calorieën) er nog in je ontlasting zitten, hangt af van je dieet. “Als je veel goed verteerbaar voedsel eet, zoals brood, vlees en melkproducten, dan neemt je lichaam tot wel 95 procent van alle energie uit het voedsel op”, zegt voedingsdeskundige Wouter Hendriks van de Universiteit Wageningen.
Met groente en fruit hebben onze darmen meer moeite. Daar zitten pitten, vliesjes en ruwe vezels in die ons lichaam niet kan afbreken. Maar het belangrijkste probleem zijn de cellen van plantaardig voedsel.
“Planten hebben harde celwanden, dat kan ons verteringssysteem niet goed aan. Het is niet voor niets dat een koe vier magen heeft en moet herkauwen om gras goed te verteren”, zegt Hendriks.
Aangezien de meeste mensen een gemengd dieet (groente, fruit, vlees en brood) volgen, verteren we volgens Hendriks gemiddeld 85 procent van ons eten. Per dag verorberen we ongeveer 2000 – 2500 (kilo)calorieën, 15 procent van dat aantal vinden we dus terug in onze ontlasting.
Vitamines in je drol
Maar hoe veel is dat per drol? De gemiddelde grote boodschap weegt ongeveer 300 gram. “Daarvan bestaat ongeveer 70 procent uit water”, zegt Hendriks. De overige 90 gram is droge stof: een combinatie van vezels, onverteerd voedsel en veel microbiële massa, oftewel de voedselresten die zijn afgebroken door bacteriën in de dikke darm.
“In totaal bevat de droge stof ongeveer 4.5 tot 5.5 kilocalorieën per gram, oftewel ongeveer 450 kilocalorieën per drol”, zegt Hendriks.
Naast calorieën zitten er in ontlasting ook vitamines die worden geproduceerd door de bacteriën in de dikke darm. “Vooral vitamine K. Dat is ook een van de redenen waarom veel dieren profiteren van het eten van hun ontlasting”, aldus Hendriks.
Kun je je eigen poep eten?
Je zou bijna zeggen dat het zonde is dat we die overgebleven voedingsstoffen en vitamines door het toilet te spoelen. Vooral in de microbiële massa zitten nog veel voedingsstoffen, die door de wisselwerking met de bacteriën ook goed verteerbaar zouden zijn.
Maar volgens Hendriks is het maar goed dat mensen er niet dezelfde gewoontes op nahouden als hamsters en konijnen. “De gedachte alleen al is natuurlijk ontsmakelijk, daarnaast kunnen er schadelijke bacteriën in je ontlasting zitten, zoals e-coli”, waarschuwt hij.
In China werd menselijke ontlasting tot voor kort wel als voedsel gebruikt. Niet voor mensen, maar voor varkens. In sommige delen van het land vind je nog steeds ‘varkenstoiletten’. Deze wc’s voor mensen bestaan uit een groot gat dat uitkomt op hok waar varkens in worden gehouden. Inmiddels heeft de regering het gebruik van deze toiletten verboden, omdat een gevaar oplevert voor de volksgezondheid. De varkens die zich tegoed doen aan de ontlasting, worden namelijk uiteindelijk geslacht en opgegeten… door mensen.
Lees ook:
– Hoeveel smaakpapillen heeft een mens?
– Hoeveel botten heeft een mens?
– Hoe ziet een hond zijn baas?
Als ik een stripheld zou zijn, zou ik er waarschijnlijk uitzien als op deze tekening. Mijn naam is Dennis Rijnvis. Ik ben schrijver, blogger en schreef als wetenschapsjournalist voor Quest en De Volkskrant. Op deze website deel ik inzichten over wetenschap, geschiedenis en zelfontwikkeling.