Hoeveel smaakpapillen heeft een mens? En wanneer ben je een superproever?

In de mond van de meeste volwassen mensen zitten ongeveer 250 smaakpapillen. Dat zijn zenuwuiteinden die ervoor zorgen dat je de smaken van verschillende soorten voedsel proeft. 

Op die smaakpapillen zitten weer 2.000 tot 10.000 smaakreceptoren, waarmee je specifieke smaken waarneemt.

Hoeveel smaakpapillen en receptoren je precies hebt, hangt af je leeftijd. Maar het heeft ook te maken met genetische aanleg. Niet ieder mens proeft namelijk even goed.

Volgens wetenschappers bestaat een klein deel van bevolking uit zogenaamde supertasters, oftewel ‘supertasters’. Hoe weet je of jij zo’n superproever bent? En wat zegt dat over de werking van je smaakpapillen? 

Hoe werken je smaakpapillen? 

Je smaakpapillen zitten verspreid door je hele mond. Op je tong, je gehemelte, de binnenkant van je wangen en zelfs in je keel. De papillen zitten vol met zogenaamde smaakreceptoren. Dat zijn zenuwcellen met eiwitten die heel gevoelig zijn voor bepaalde smaakstoffen in voedsel en drank. 

Je kunt er vijf smaken mee onderscheiden: zoet, zuur, bitter, zout, en umami. Maar smaakreceptoren kunnen ook vet proeven. Sommige wetenschappers beschouwen dat als de zesde smaak.  

En hoe zit het dan met pittige smaken? Gek genoeg wordt die smaaksensatie veroorzaakt door pijnprikkels die je smaakpapillen registreren. Als je van pittig voedsel houdt, ben je die pijn gaan waarderen. 

Als je je tong uitsteekt, kun je je smaakpapillen ook zien. Het zijn kleine bultjes en oneffenheden. Achterop je tong en aan de zijkant zijn ze groter dan vooraan. Daar is je tong extra gevoeliger voor smaak. De smaakreceptoren zijn te klein om met het blote oog waar te nemen. 

In onderstaand filmpje wordt de werking van smaakpapillen simpel uitgelegd.

Waarom bestaan er superproevers?

Waarschijnlijk komt dat door bepaalde genen. Mensen die drager zijn van een specifiek gen met de naam T2R38 lijken gevoeliger te zijn voor smaken. Ook hebben ze meer smaakpapillen, vooral op hun tong. 

De Amerikaanse wetenschapper Linda Bartoshuk bedacht voor deze mensen de naam ‘supertasters’. In haar laboratorium stelde ze vast dat superproevers vooral bittere smaken veel intenser beleven dan anderen. 

En dat komt niet door hun opvoeding. Het is bijvoorbeeld niet zo dat deze mensen nooit geleerd hebben om bitter voedsel te eten en de smaak daarom minder waarderen. Hun smaakpapillen zijn simpelweg extreem gevoelig door hun genetische aanleg. 

Linda Bartoshuk zegt daarover in de Wall Street Journal: “Supertasters proeven alles intenser. Als je alles bij elkaar optelt, zou je kunnen zeggen dat ze de wereld van voedsel in felle neon-kleuren zien, in plaats van de pasteltinten die andere mensen zien.” 

Hoe weet je of een superproever bent? 

Superproevers zijn niet extreem zeldzaam. Ongeveer 25 procent van de mensheid komt in aanmerking voor deze titel. Opvallend genoeg zijn het vaker vrouwen dan mannen. Het is niet bekend waardoor dat komt. 

De meest eenvoudige manier om erachter te komen of je een superproever bent, is je eetgedrag analyseren. Supertasters zijn meestal kieskeurige eters. Ze hebben vaak vooral een hekel aan voedsel en drank met een bittere smaak, zoals broccoli, spinazie, koffie, bier en donkere chocolade, zo blijkt uit onderzoek.

Maar er zijn ook dingen die superproevers juist graag eten. Zo consumeren ze over het algemeen meer zout voedsel. Waarschijnlijk worden hun smaakpapillen zo sterk geprikkeld door deze smaak dat er een milde verslaving kan optreden. 

Wetenschappers gebruiken een speciale test om te bepalen of mensen de titel superproever ‘verdienen’. Ze laten mensen proeven van de bittere stof 6-n-propylthiouracil (PROP). Supertasters reageren veel sterker op die stof dan andere mensen. 

In onderstaand filmpje zie je een test waarmee je zelf kunt bepalen of je een superproever bent.

de voordelen van gevoelige smaakpapillen 

Het heeft ook voordelen om superproever te zijn. Als je extreem gevoelige smaakpapillen hebt, vind je vettig voedsel vaak minder lekker. Daardoor hebben supertasters minder kans op overgewicht. Ook hebben ze minder vaak een hoog cholesterolgehalte.

Er zijn zelfs aanwijzingen dat hun sterke smaakpapillen helpen bij het voorkomen van bacteriële infecties. Verder blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat superproevers relatief vaak werkzaam zijn als chefkok of wijnexpert. 

Waarom je smaak verandert als je ouder wordt 

Je smaakpapillen blijven helaas niet je hele leven even goed werken. Het aantal smaakpapillen neemt namelijk langzaam af als je ouder wordt. Als baby wordt je geboren met duizenden smaakpapillen. maar dat aantal neemt snel af. Als je dertig jaar bent, heb je gemiddeld nog maar ongeveer 250 smaakpapillen over.

Dat is ook de reden waarom volwassenen vaak meer smaken lekker vinden dan kinderen. Je proeft minder naarmate je ouder wordt. Daardoor kun je steeds meer smaken waarderen. Spruitjes proeven opeens niet meer te bitter, en ook de sterke smaak van broccoli heeft opeens zijn charme.  

De smaakreceptoren die op je smaakpapillen groeien, gebruik je trouwens steeds maar kort. Ze verdwijnen na ongeveer 10 dagen, en worden vervangen door nieuw aangegroeide smaakreceptoren. 

Na je veertigste gaat het vernieuwen van deze cellen echter steeds langzamer. Dat is de reden waarom mensen op latere leeftijd vaak last hebben van smaakverlies en minder goed gaan eten. 

smaakpapillen bij dieren

Overigens zijn mensen één van de weinige ‘dieren’ die zo veel verschillende smaken kunnen proeven. Een hond kan bijvoorbeeld geen zout proeven. En katten hebben op hun smaakpapillen geen smaakreceptoren voor zoete smaken. 

Toch zijn er ook grote fijnproevers in het dierenrijk. Koeien hebben 250.000 smaakreceptoren op hun smaakpapillen, veel meer dan mensen. De dieren hebben die smaakgevoeligheid in de loop van de evolutie waarschijnlijk ontwikkeld, omdat ze in het wildeweg planten eten. Als er per ongeluk een giftige plant in hun mond belandt, proeven koeien dat meteen door hun sterk ontwikkelde smaak. 

Niet mensen maar koeien zijn dus de échte superproevers.