lucide dromen

Ik ben al een tijdje gefascineerd door lucide dromen. Dat zijn dromen waarin je zelf de controle hebt: je kunt bijvoorbeeld besluiten om te gaan vliegen.

Nu praat ik alsof ik dat elke nacht doe. Maar dat is helaas niet zo. Als je lucide wilt dromen, moet je terwijl je slaapt beseffen dat je in dromenland bent. En dat is moeilijk, het kan alleen met speciale technieken en de juiste voorbereiding.

Hieronder lees je wat een lucide droom precies is en hoe je er zelf eentje kunt beleven. Kies hieronder wat je wilt weten over lucide dromen.

Lucide dromen: wat is het?

‘Doe eerst je ogen dicht. Spring daarna in de lucht en stel je voor dat je zweeft. Open je ogen en je zult zien dat je van de grond af komt. Als het toch niet lukt, kun je het op een dramatische manier proberen. Klim naar een hoge plek en spring naar beneden, een flat bijvoorbeeld. Spreid je armen terwijl je valt en prent jezelf in dat je weer omhoog gaat, dat je vliegt…’

Dit advies is niet bedoeld voor mensen die levensmoe zijn. Deze tekst komt uit een online handleiding voor mensen die ’s nachts experimenteren met een bijzondere vorm van bewustzijn: lucide dromen. Ze doen hun uiterste best om tijdens hun slaap te beseffen wanneer ze aan het dromen zijn. Als dat lukt, kunnen ze zelf de controle overnemen en de gebeurtenissen beïnvloeden.

Lucide dromers beweren dat ze er in hun dromen voor kunnen kiezen om door muren heen te lopen, filmsterren te ontmoeten, hun wildste seksuele fantasieën te beleven, of zelfs te vliegen. 

Kan het echt?

Toch deden wetenschappers het fenomeen lucide dromen tot ver in de jaren tachtig af als onzin. Een mens kon volgens de heersende wetenschappelijke opvatting in die tijd simpelweg niet bij bewustzijn zijn tijdens zijn slaap. 

Maar een bekende slaaponderzoeker bracht verandering in dat idee. Stephen LaBerge, onderzoeker aan de universiteit van Stanford, speelde zelf voor proefpersoon in een inventief experiment. Hij koppelde zich tijdens zijn slaap aan allerlei apparaten in de hoop te bewijzen dat hij lucide dromen beleefde.

Terwijl hij onder zeil was, probeerde hij vanuit zijn droomwereld te communiceren met zijn medeonderzoekers. ‘Het leek me heel simpel’, schrijft hij in zijn boek Lucid Dreaming (hier gratis te lezen). ‘Ik dacht: als ik in een lucide droom kan doen wat ik wil, waarom zou ik dan geen signaal kunnen geven om te bewijzen dat ik echt bij bewustzijn ben?

In het begin probeerde hij in zijn slaap een heel klein schakelaartje in te drukken dat hij in zijn hand hield. Maar dat lukte niet. “In mijn droom probeerde ik uit alle macht om mijn duim naar beneden te drukken, maar in werkelijkheid bewoog mijn duim helemaal niet.’    

Die miscommunicatie is niet onverklaarbaar. In de slaapfase waarin je droomt, is je lichaam namelijk grotendeels verlamd.

Bewijs door oogbewegingen

Maar sommige delen van je lichaam komen juist wel in actie tijdens je dromen. Je hersenen zijn zelfs bijna net zo actief als wanneer je wakker bent. Verder schieten je ogen om een nog onverklaarbare reden alle kanten op achter je oogleden.

Periodes met dromen – iedere nacht beleef je er 4 of 5 – worden daarom REM-slaap genoemd, waarbij REM staat voor Rapid Eye Movement. 

Die snelle oogbewegingen vormden uiteindelijk de oplossing voor Laberge’s experiment. Voordat hij in slaap viel, sprak hij af om twee keer heel duidelijk naar links en naar rechts te kijken op het moment dat hij een lucide droom beleefde 

Met een polygraaf konden die oogbewegingen van LaBerge tijdens zijn slaap worden geregistreerd. Zo lukt het hem uiteindelijk om vanuit een droom te communiceren met andere onderzoek. Hij bewees daarmee dat lucide dromen echt mogelijk is.

Hoe moet je lucide dromen?

Hoe kun je lucide dromen zelf opwekken? Daar zijn verschillende methodes en apparaten voor. Maar garanties op succes krijg je nooit. Het is namelijk enorm lastig om je ervan bewust te worden dat je droom.

1 – DE Realiteitscheck.

De bekendste methode om lucide dromen op te wekken is de zogenoemde realiteitscheck. Je heb er geen spullen voor nodig, alleen veel tijd en training.

Bij deze methode leer je jezelf aan om gedurende dag steeds te checken of je droomt of niet. Dus om het uur, vraag je aan jezelf: ‘droom ik?’. Dat klinkt onzinnig. Maar als je de realiteitscheck consequent uitvoert, zal de vraag vroeg of laat ook opduiken in je dromen. En dan is de kans groot dat je lucide gaat dromen.

2 – Slaapmasker

Je kunt ook een technologisch hulpmiddel gebruiken: een slaapmasker met een chip. Dit masker detecteert wanneer je ogen tijdens de REM-slaap snel heen en weer bewegen. Dan gaan er lichtjes knipperen en hoor je rustgevende geluiden. Die signalen zou je moeten herkennen in je slaap, zodat je je bewust wordt van je dromen.

Maar de lampjes en geluiden kunnen natuurlijk ook een ongewenst effect hebben. De meest gehoorde klacht van mensen die voor het eerst een lucide droom beleven, is dat ze door de opwinding meteen weer wakker worden…

3 – Zet een wekker

Een wekker kan je gek genoeg ook helpen om lucide dromen op te roepen. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat je met de zogenaamde wakker-worden-en-terug-naar-bed-techniek een slagingskans van 60 procent hebt.  

De techniek gaat als volgt in zijn werk. Je gaat ’s avonds naar bed als je doodmoe bent en stelt je wekker zo in dat het alarm alweer afgaat na vijf uur slapen. Op dat moment sta je op en denk je een uur lang alleen maar aan het bereiken van lucide dromen. Pas daarna ga je weer in bed liggen en sta je jezelf toe om in slaap te vallen. Meer dan de helft van alle proefpersonen tijdens het Stanford-experiment beleefde hierna een lucide droom.    

4 – Dromendagboek   

Het bijhouden van een dromendagboek is de meest eenvoudige manier om de kans op lucide dromen te vergroten. Door elke ochtend je dromen te noteren, blijven ze beter in je geheugen. Daardoor zou je terugkerende dromen sneller herkennen en meer kans hebben op een ‘lucide’ ervaring.

Stephen LaBerge legt het alsvolgt uit. “Als je je overdag nooit bewust bent van dromen, dan ben je dat tijdens je slaap ook niet. Het heeft ook te maken met de manier waarop je in bed ligt. Word je wakker en denk je: wat heb ik gedroomd? Of ontwaak je en denk je meteen: het is tijd om er uit te gaan!’

Is lucide dromen gevaarlijk

Maar leveren lucide dromen behalve wat extra amusementswaarde ook echt voordelen op? Daarover lopen de meningen uiteen.

Professor Jim Horn waarschuwt op de site van het Engelse Sleep Research Institute in Loughborough zelfs dat het tegen de natuur ingaat om je dromen te veel te sturen. ‘Het is beter om gewoon te dromen en alles weer te vergeten’, zegt hij. ‘Je dromen zijn van nature een wirwar van de dagelijkse dingen die je meemaakt en dat is waarschijnlijk niet voor niets zo.’  

Maar er zijn vooral veel positieve geluiden, van internetters die spectaculaire droomervaringen uitwisselen. Maar ook van psychologen die in lucide dromen een geschikt hulpmiddel zien om je nachtmerries te verdrijven. En sommige sporters zeggen zelfs hun prestaties te kunnen verbeteren met zelf ontworpen droomervaringen. 

De Franse alpineskiër Jean-Claude Killy (winnaar van drie gouden medailles op de Winterspelen van 1968) beweerde dat hij het parcours van een wedstrijd tijdens een training maar één keer goed in zijn hoofd prentte. Daarna verkende hij de route eindeloos in zijn dromen.

Ook de succesvolle Franse ruiter Sadko Solinski gebruikte die techniek om prijzen te winnen. ‘In een lucide droom kan ik mijn oefeningen heel precies repeteren – het maakt niet uit of het een dressuuroefening is in het zand, of een military wedstrijd in een cross country omgeving’, zo schreef hij in een brief aan de Duitse onderzoekspsycholoog Paul Tholey. ‘Ik doe het vaak in slow-motion, zodat ik mijn paard bij elke beweging op precies de juiste manier kan sturen. Meestal rijd ik een parcours acht of negen keer, totdat mijn lichaam alle bewegingen zo goed kent dat ik ze bijna gedachteloos kan uitvoeren in de realiteit.’   

Lees ook:
– Hoe lang kan een mens zonder slaap?
– Dit zijn de 4 slaapfasen