Toen ik een jaar of acht was, spaarde ik een blauwe maandag postzegels. Ik hield het een halfjaar vol. Toen zette mijn vader twee albums met zeldzame postzegels bij het grofvuil, omdat ik er nooit naar omkeek.
Zelfs als je postzegels je niets interesseren, is het handig om te weten hoe een gele Tre Skillling Banco of een Blauwe Mauritius er uit ziet. Vind je er één, dan ben je namelijk meteen miljonair. Dit is de top 10 van ’s werelds meest zeldzame postzegels uit de geschiedenis. Het zou toch zonde zijn als je ze per ongeluk in de prullenbak gooit of bij het grofvuil zet.
Top 10: zeldzame postzegels
Er bestonden geen postzegels, totdat de Engelse leraar Rowland Hill in 1837 op het idee kwam om alle enveloppen te voorzien van een waardepapiertje. Dat leek hem handiger dan het postsysteem van destijds, waarbij de verstuurder moest betalen voor de afstand die een brief zou afleggen.
De Engelse regering voelde wel wat voor Hill’s plan en besloot een afbeelding van Koningin Victoria op de zegels te zetten. Haar gelaat werd afgedrukt op een zwarte achtergrond, daaronder werd de waarde vermeld: één penny.
De oudste postzegel ter wereld
De oudste zegel ter wereld staat nu bekend onder de naam Penny Black. Uiteindelijk werd de zegel maar één jaar gebruikt omdat poststempels nauwelijks waren te lezen op het zwarte papier.
Een Penny Black is nu grof geld waard. In 2021 werd er eentje geveild voor acht miljoen dollar. Het is nu niet alleen de oudste, maar ook één van de meest zeldzame postzegels ter wereld
Banaanzegel
Niet alle postzegels zijn vierkant. Sommige landen maakten er in de jaren zestig een sport van om zegels in de vreemdste vormen te drukken. Zo lanceerde het Polynesische eiland Tonga de kromme ‘banaanzegel’ en kon je in Sierra Leone een brief versturen met een postzegel in de vorm van de kaart van het land.
De meeste verzamelaars beschouwen die ontwerpen als leuke, maar waardeloze gimmicks. Toch heeft de landkaartpostzegel van Sierra Leone een trend gezet. Het was namelijk ook de eerste zelfklevend zegel.
De achterkant was voorzien van stickerpapier, dat in een tropische klimaat veel beter bleef plakken dan ouderwets postzegelpapier waaraan je moest likken.
Pratende postzegel
Sommige zeldzame postzegels kun je ook op de platenspeler leggen. De Amerikaanse ondernemer Burt Kerr Todd bedacht in de jaren zeventig dat een ronde luchtpostzegel van rubber tegelijkertijd dienst zou kunnen doen als kleine grammofoonplaat. Hij haalde de regering van Bhutan over om zijn idee uit te voeren.
Het land liet twee soorten grammofoonzegels drukken. Op de ene stond het volkslied, op de andere werd de geschiedenis van het land voorgelezen door ‘Mister Todd’.
De Amerikaan kreeg de Bhutanese ministers daarna nog zo gek om met postzegels van staal te experimenteren. Maar dat werd geen succes: de zegels begonnen al snel te roesten.
Tre Skilling Banco: een foutje
De 14-jarige postzegelverzamelaar Georg Backman uit Zweden maakte in 1855 een ‘inschattingsfoutje’. Hij kwam een vreemde zegel tegen op een oude brief van zijn oma. Het was een geel exemplaar van 3 skilling (een paar cent) met een afbeelding van het rijkswapen. Vreemd, vond Georg, want de Tre Skilling Banco was normaal gesproken groen van kleur. Toen een handelaar hem op een beurs 8 kronen (ongeveer 2 euro) bood voor de postzegel, kon hij zijn geluk niet op.
Jaren later las hij dat dezelfde handelaar een grote tentoonstelling had georganiseerd met de gele Tre Skilling Blanco als pronkstuk. In 1995 werd de gele Tre Skilling Banco geveild voor ruim een miljoen euro. In 2010 werd de postzegel opnieuw verhandeld, toen voor ongeveer anderhalf miljoen euro. Georg Backman zal het met lede ogen hebben aangezien…
Buitenaardse postzegel
De enige buitenaardse postzegel werd in 1969 gedrukt. De bemanningsleden van de Apollo 11 hadden tijdens de eerste maanlanding een stempel bij zich, zodat ze óp de maan het eerste exemplaar van een speciale postzegel konden vervaardigen.
Op de stempel stond al een tekening van de landing. Om de afbeelding zo realistisch mogelijk te maken, had de illustrator van tevoren met Neil Armstrong afgesproken dat hij zijn linkervoet als eerste op het maanoppervlak zou zetten.
Dat deed de astronaut inderdaad, maar daarna had hij het zo druk met wetenschappelijke experimenten dat hij de postzegelstempel helemaal vergat. Uiteindelijk drukte hij de eerste ‘First Man on The Moon Stamp’ pas in de spaceshuttle op de weg terug naar de aarde.
De duurste postzegel ter wereld
Geen enkele postzegel zorgde voor zo veel opschudding als de magentakleurige noodzegel van één cent uit Brits Guyana. Er werden in 1865 drie exemplaren van gedrukt, omdat een schip met nieuwe postzegels vertraging had.
De Amerikaanse miljonair Arthur Hind had lange tijd de enige overgebleven zegel in zijn bezit. In 1928 zou hij tijdens een beurs ook een tweede exemplaar hebben ontdekt. Hij kocht het zeldzame stukje papier en stak het in brand, zodat de waarde van de andere zegel niet zou verminderen. In 1999 dook er in Bremen opnieuw een Brits Guyana 1 cent-zegel op, maar dat bleek een vervalsing te zijn. Het enige origineel is in 2014 voor het laatst geveild en bracht ruim 9 miljoen dollar op. Daarmee is het de duurste postzegel ter wereld.
De kleinste postzegel ter wereld
Je moet goede ogen hebben om de tekst te kunnen lezen op de de 10 centavos-zegels die tussen 1863 en 1866 werden gedrukt in Colombia. Het zijn de kleinste postzegels ter wereld: 8 bij 9,5 millimeter.
Nog nooit is officieel vastgesteld wat de grootste postzegels ter wereld zijn. In China werden in 1913 weliswaar fikse lappen van 21,5 cm bij 6,5 cm op pakketjes geplakt. Maar die zegels waren alleen bedoeld om speciale expresbestellingen te versturen. Het voormalige Fujeira (één van de Verenigde Arabische Emiraten) liet in 1972 grote luchtpostzegels van 6 bij 10 centimeter drukken ter ere van de Olympische Spelen. Maar de Wereldpostunie keurde die publiciteitsstunt af en beschouwde de zegels als ‘ongeldig’.
De meest legendarische postzegel
De vergeetachtige drukker Joseph Barnard zou in 1847 zijn ingehuurd om postzegels te bedrukken voor het postkantoor op de Engelse kolonie Mauritius. Het was de bedoeling dat hij oranje 1 penny en blauwe 2 penny zegels zou voorzien van de tekst Post Paid.
Volgens een legende vergat Barnard die tekst. Toen hij terugliep naar het postkantoor om zijn geheugen op te frissen, zag hij een bord waarop ‘Post Office’ stond. Oh ja, dat was het, dacht hij bij zichzelf. Uiteindelijk bedrukte hij de zegels met Post Office in plaats van Post Paid.
Twee van die unieke exemplaren (een oranje en een blauwe) gingen in 1993 samen voor bijna 2 miljoen euro onder de hamer. Enkele jaren geleden werd er ook een blauwe Mauritius geveild in Nederland. In onderstaand filmpje zie je deze zeldzame postzegel van dichtbij.
Lees ook:
Als ik een stripheld zou zijn, zou ik er waarschijnlijk uitzien als op deze tekening. Mijn naam is Dennis Rijnvis. Ik ben schrijver, blogger en schreef als wetenschapsjournalist voor Quest en De Volkskrant. Op deze website deel ik inzichten over wetenschap, geschiedenis en zelfontwikkeling.